İzmir’de atık yönetiminde çöküş: Konak’ta kırmızı alarm, Harmandalı polemiği büyüyor
İzmir’de çöp krizi derinleşti; Konak’ta haşere alarmı, Karabağlar ve Buca’da işgücü–finansman sorunları, Harmandalı’nın yargı kaynaklı kapanmasıyla kapasite daraldı. Çözüm için 5 adım önerisi.
Yerel Gündem 
İzmir’de atık yönetiminde çöküş: Konak’ta kırmızı alarm, Harmandalı polemiği büyüyor
YEREL GÜNDEM / İZMİR, TÜRKİYE
Sokaklarda çöp dağları, halk sağlığında kritik eşik
İzmir’in kronikleşen çöp sorunu, son haftalarda kent genelinde olağanüstü seviyeye tırmandı. Konak, Karşıyaka, Karabağlar ve Buca başta olmak üzere pek çok ilçede konteyner çevreleri çöp yığınlarına dönerken; okul, hastane ve konutların önünde biriken atıklar fare–haşere popülasyonunu artırdı. Körfez’deki kokuya çöp kokusunun eklenmesi yaşam kalitesini hızla düşürürken, İçişleri Bakanlığı Konak, Karabağlar ve Buca belediyeleri hakkında soruşturma başlattı. Kentte “hijyen ve halk sağlığı” başlıklı acil eylem çağrıları yükseliyor.
Harmandalı tartışması: “Mahkeme kapattı mı, Bakanlık mı?”
CHP Genel Başkan Yardımcısı Gökhan Zeybek’in “depolama alanları Bakanlık tarafından kapatıldı” açıklaması siyasette gerilim yarattı. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay ise kameralar karşısına geçerek iddiayı düzeltti: Harmandalı Düzenli Depolama Tesisi’nin Bakanlık kararıyla değil, yargı süreçleri sonunda verilen mahkeme kararıyla mühürlendiğini belirtti. Tugay, “Bakanlık çözüm için yol açtı; Karşıyaka ve Buca’da birikmeler, ilçe belediyelerimizin çalışanlarıyla yaşadığı sorunlardan kaynaklanıyor” dedi. Bu açıklama, krizin yalnız “izin–ÇED” hattından değil, aynı zamanda “işgücü–operasyon” hattından da beslendiğini gösterdi.
AK Parti’den sert eleştiri: “Sorumluluk yerel yönetimlerde”
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve İzmir Milletvekili Eyyüp Kadir İnan, çöp krizinin ana nedeninin “yetersiz belediyecilik” olduğunu savundu. İnan, “Beş milyon İzmirliyi çöplerin ortasında yaşamaya mahkûm ettiniz; suçu devlete atmayın” çıkışıyla yerel yönetimleri hedef aldı. Siyasi polemik, sahadaki acil tabloda koordinasyon ve ortak çözüm ihtiyacını daha görünür kılıyor.
Kapasite darboğazı: Bergama ve Ödemiş kent yükünü taşıyamıyor
İzmir’in günlük yaklaşık 5 bin tonluk evsel atığına karşılık, Bergama ve Ödemiş’teki mevcut katı atık bertaraf tesislerinin toplam kapasitesi 1.600 ton seviyesinde kalıyor. Harmandalı’nın devre dışı kalmasıyla, transfer–lojistik zinciri kırılmış; ara depolama ve geçici yığma sahaları üzerindeki baskı artmış durumda. Uzmanlara göre kısa vadede transfer hatlarının güçlendirilmesi, mobil sıkıştırma ve ara stok sahalarının düzenlenmesi; orta vadede ise yeni bertaraf–geri dönüşüm yatırımlarının hızlandırılması gerekiyor.
Yamanlar projesi: Rafta kalan dosya yeniden açılıyor
Karşıyaka Yamanlar bölgesi için 2019’da onaylanan ÇED raporuna rağmen, 2019–2024 döneminde yatırım adımı atılamadı. Büyükşehir’in “Yamanlar için yeniden ÇED” başvurusu hazırlığında olduğu belirtiliyor. Kentsel ekoloji hassasiyetleri gözetilerek modern, sızıntı suyu ve koku yönetimi güçlü, geri kazanım odaklı bir tesis kurgusunun, kapasite sorununu sistematik biçimde hafifletebileceği ifade ediliyor.
Konak’ta haşere alarmı: Muhtarlar sahaya indi
Konak’ta bazı mahallelerde pire vakaları rapor edilirken, planlı ilaçlama ve sıcak yıkama yapılamadığı için muhtarlar ve sakinler kendi imkânlarıyla sokakları yıkadı. Enfeksiyon riski, alerjik reaksiyonlar ve vektör kaynaklı hastalıklar endişeyi büyütüyor. Halk sağlığı çevreleri, “atık toplama–yıkama–ilaçlama–dezinfeksiyon” zincirinin aynı gün içinde, mahalle bazlı planla yürütülmesini öneriyor.
Karabağlar’da iç kriz: Personel gerilimi hizmeti aksattı
Karabağlar’da belediye–personel arasında maaş ve çalışma düzeni kaynaklı gerilim, atık toplama performansını düşürdü. Belediye şirketlerinin önceliklendirme ve kaynak planlaması eleştirilirken, saha operasyonlarında vardiya kırılmaları yaşandığı bildirildi. İlçede biriken atıklar, konteyner taşması ve rüzgârla saçılma nedeniyle çevre kirliliğini artırıyor.
Buca’da grev sarmalı: Başkan sahaya indi, sorun sürüyor
Kentin en kalabalık ilçesi Buca’da, SGK borçları nedeniyle İller Bankası ödemelerinin kesintiye uğraması, maaşların düzensiz ödenmesi ve aralıklı grevler, atık toplama takvimini bozdu. Belediye Başkanı Görkem Duman, işçilerle birlikte sahaya çıkarak çöp topladı; ancak geçici sahadaki mesai, sistemik finansman ve kapasite sorunlarını tek başına çözmüyor.
Ne yapılmalı? Teknik yol haritası için 5 öneri
Uzmanlar, acil durum planının beş ayaklı olmasını öneriyor: (1) Kriz süresi boyunca ilçe–büyükşehir–bakanlık üçlü koordinasyon masası, (2) Geçici transfer merkezleri ve mobil sıkıştırma ile günlük 5.000 tonun dağıtık yönetimi, (3) Haftalık “sıcak yıkama–ilaçlama” periyodu ve konteyner yenileme programı, (4) Bergama–Ödemiş hatlarına ek vardiya ve geçici kapasite artışı, (5) Yamanlar benzeri kalıcı tesisler için hızlı ÇED ve finansman modeli (kamu–özel/yeşil tahvil).
