Soyadı Gibi Değerli Bir Miras: Edremit’in Son Bakır Ustası ve Unutulan Sağlık Geleneği
Edremit'in son bakır ustası Elmas Kaplan, bakır kapların mutfaklardan çekilmesiyle kaybedilen lezzet ve sağlık faydalarına dikkat çekiyor. Kaplan, antibakteriyel özellikleri olan bakırın cilt, beyin ve genel sağlık üzerindeki etkilerini vurguluyor ve mesleğin yok olmasından endişe ediyor.
Yerel Gündem 
Soyadı Gibi Değerli Bir Miras: Edremit’in Son Bakır Ustası ve Unutulan Sağlık Geleneği
YEREL GÜNDEM / BALIKESİR, TÜRKİYE
Bakırdan Uzaklaşan Mutfaklar ve Geleneksel Lezzetin Kaybı
Türkiye'nin mutfak kültürü, bakır kapların terk edilmesiyle sadece lezzetini değil, aynı zamanda sağlığını da yitiriyor. Bir zamanlar yoğurt mayalama aracı olan "bakraç"lardan ("bakraj") özel günlerin sunum kaplarına kadar her evin vazgeçilmezi olan bakır, bugün hızla unutulan bir miras haline geldi. Anadolu mutfaklarında salatanın bakır kaplarda daha lezzetli olduğu, düğün yemeklerinin dev bakır kazanlarda (aşurma adı verilen dev kazanlarda, keşkek, nohut yahnisi) piştiği günler mazide kaldı. Kendi tarlasından ürünlerini bakır tepside pişiren halk, bakırı terk ettiğinden beri lezzet, hijyen ve sağlık dengesi bozuldu.
Verilen bilgilere göre, bakırın mutfaklardan dışlanmasıyla birlikte, bir zamanlar nadir görülen cilt sorunları ve hızlı yaşlanma belirtileri, genç kızlar ve kadınlar arasında artış göstermeye başladı. Oysa bakır, sağlık, lezzet ve hijyenin üçlüsünü temsil ediyordu. Bugün ise bu değerli kaplar, ya atıl eşya ya da yüksek fiyattan alıcı bulan süs objeleri olarak görülüyor.
Elmas Kaplan'ın Direnişi: Bir Babadan Oğula Aktarılan Vefa
Balıkesir’in Edremit ilçesinin tam merkezinde, bu kayboluşa direnen tek bir isim var: Bakır Ustası Elmas Kaplan. Babası da bakır ustası olan Elmas Kaplan, Edremit'in son bakır ustası olarak, hem mesleğin ve kültürün hem de sağlıklı yaşam geleneğinin bekçiliğini yapıyor. Kaplan Bakırcılık, sadece bir iş yeri değil, aynı zamanda bakırın sanata dönüştüğü ve tarihle buluştuğu bir müze gibi.
Elmas Kaplan’ın dükkanı, evlerdeki eski bakır kaplarını nereye koyacağını bilemeyen vatandaşların ve bakır eşyaları birer sanat eseri olarak gören zengin koleksiyonerlerin uğrak yeri haline gelmiş durumda. Elmas Usta, dev kazanlardan küçük cezvelere, tencerelerden sahanlara kadar her türlü bakır eşyayı restore ederek ekonomiye ve insan sağlığına geri kazandırıyor. Kaplan Bakırcılık'ta bakır tencere ve tavaların fiyatları 300 TL'den başlayıp, nadir bulunan ve büyük ebatlı parçalar için 5000 TL'ye kadar çıkabiliyor. Bu durum, bakırın değerinin yeniden keşfedildiğini gösterse de, mesleğin geleceği hala belirsiz.
"Benden Sonra Bu Sektör Edremit'te Olmayacak"
Bakır Ustası Elmas Kaplan, mesleğinin ekonomik olarak bir aileyi geçindirecek kadar kazanç sağladığını belirtse de, arkasından gelen bir çırak olmamasından yakınıyor. Kaplan, kaygısını şu sözlerle dile getiriyor: "Benden sonra bu sektör artık Edremit'te olmayacak." Bu durum, sadece bir dükkanın kapanması değil, aynı zamanda yüzlerce yıllık bir kültürel ve zanaatsal mirasın Edremit coğrafyasından silinmesi anlamına geliyor.
Kaplan’ın mesleğe olan bu vefası, aynı zamanda bakırın bilimsel faydalarına olan inancından da kaynaklanıyor. Bakırın, oligodinamik özelliği sayesinde suyu sterilize etme ve E. coli gibi zararlı bakterileri öldürme gücü, modern çağın hijyen endişelerine geleneksel bir çözüm sunuyor.
Bakırın İhmali, Vücutta Nelere Yol Açıyor?
Bakırın beslenme ve sağlık üzerindeki kritik rolü, ihmal edildikçe sonuçları daha belirgin hale geliyor. Tıbbi araştırmalar, bakırın:
-
Cilt ve Damar Sağlığı: Kılcal damarları ve cildi sıkı tutarak kırışıklıkları azaltmak için gerekli olduğunu, cildi tazelediğini ve elastikiyetini artırdığını gösteriyor. Kolloidal bakırın damar problemlerini çözmede etkili olduğu biliniyor. Bakır melanin üretimi için elzemdir ve akne, kızarıklık gibi cilt sorunlarını iyileştirme potansiyeli taşır.
-
Beyin Fonksiyonları: Beyindeki veri akışını hızlandıran miyelin maddesinin oluşumuna katkıda bulunarak daha etkili düşünmeyi sağlıyor.
-
Tiroid ve Mineral Denge: Vücuttaki bakır seviyesinin eksikliği tiroid bezlerinin düzenli çalışmasını engellerken, bakır bardaktan su içmek olası mineral eksikliğini gidererek tiroid fonksiyonlarını düzenliyor.
Bakırın suyu pozitif elektrikle yükleyerek vücudun sinirsel dengelenmesini sağladığı ve kireçlenme, romatizma gibi eklem ağrılarını hafiflettiği inancı, bu kadim metalin sadece bir mutfak eşyası değil, bütünsel bir sağlık aracı olduğunu kanıtlıyor. Elmas Kaplan’ın mesleği, sadece ticari bir faaliyet değil; unutulan bir sağlık sırrını yaşatma mücadelesidir.
*
*
*
*
*
*
