Türkiye–Çin yakınlaşması: Uygur meselesi siyasetin neresinde?
Ankara–Pekin hattında ekonomi ve yatırımlar hızlanırken, Uygur Türkleri başlığında resmi söylem ve medyadaki görünürlük nasıl değişti? Analiz ve verilerle özetliyoruz.
Yerel Gündem 
YEREL GÜNDEM / İSTANBUL, TÜRKİYE — 30 EKİM 2025
Türkiye ile Çin arasındaki ekonomik ve diplomatik temaslar son yıllarda hızlandı. Bu yakınlaşma, Uygur Türklerine dönük hak ihlalleri iddialarına ilişkin Ankara’nın söylemi ve medyadaki görünürlüğün nasıl değiştiği tartışmasını da yeniden gündeme taşıdı. Peki Uygur meselesi, iki ülke ilişkileri derinleşirken siyasetin neresinde duruyor?
Resmî söylemde ton değişikliği mi?
Ankara, “Çin’in egemenliğine saygı” vurgusunu korurken, Uygur Türklerinin dini özgürlükleri ve kültürel kimliklerinin korunmasına dair beklentilerin ikili temaslarda gündeme getirildiğini belirtiyor. Buna karşılık yıllar içinde kamu açıklamalarında daha temkinli bir dilin öne çıktığı; eleştirilerin sembolik ifadeler ve kısa atıflarla sınırlanabildiği gözlemleniyor.
Medyada görünürlük ve kamuoyu etkisi
Hükümete yakın ve muhalif mecralarda, geçmişte “asimilasyon” vurgulu sert yayınların yerini daha sınırlı haber akışının aldığı dönemler oldu. Medyadaki bu değişim, Uygur gündeminin kamuoyundaki görünürlüğünü de etkiliyor; geniş katılımlı sokak eylemleri geçmişe kıyasla daha seyrek.
Ekonomi: Ticaret, yatırımlar ve stratejik projeler
İkili ticaret hacmi son yıllarda artış trendinde. Çinli şirketlerin Türkiye’de liman, e-ticaret ve üretim yatırımları öne çıkarken, BYD’nin Manisa’daki fabrika planı, enerji ve nükleer alandaki görüşmeler ile madencilikte işbirliği mutabakatları dosyanın ekonomik ayağını güçlendiriyor. Ankara, Orta Koridor’u Kuşak ve Yol Girişimi ile uyumlandırarak Türkiye’yi Asya–Avrupa hattının merkezine yerleştirmeyi hedefliyor.
Güvenlik ve hukuk başlıkları
2017’de imzalanan “Suçluların İadesi Anlaşması” hâlâ TBMM’de onay bekliyor. Anlaşma, adli iş birliğini güçlendirmeyi amaçlarken, Uygur topluluğu açısından olası yansımaları nedeniyle iç siyaset ve insan hakları çerçevesinde tartışılıyor. Pekin ise politikalarını “terörle mücadele ve aşırıcılığı önleme” başlığı altında savunuyor.
Uygur topluluğunun beklentileri
Türkiye’de yaşayan Uygurlar, barınma–oturum, çalışma ve vatandaşlık işlemlerinde hız ve öngörülebilirlik talep ediyor. “Korumacı rol” beklentisi sürerken, Ankara’dan “daha onurlu ve dengeli” bir Çin politikası izlenmesine dair çağrılar da dile getiriliyor; örnek olarak Türkiye’nin Kırım yaklaşımı anılıyor.
