Uzman uyarısı: Sperm sayısındaki düşüşte başlıca etkenler sigara ve varikosel
Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Hasan Turgut, erkek infertilitesinde başlıca etkenlerin sigara ve varikosel olduğunu belirterek, doğru yaşam tarzı ve uygun tedavilerle kısa sürede iyileşme görülebileceğini açıkladı.
Yerel Gündem 
Uzman uyarısı: Sperm sayısındaki düşüşte başlıca etkenler sigara ve varikosel
YEREL GÜNDEM / İSTANBUL
Erkek kaynaklı infertilite artıyor
Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Hasan Turgut, son yıllarda erkek kısırlığı (infertilite) başvurularında gözlenen artışa dikkat çekerek, “1990’lı yıllarda 60 milyon sperm sayısı normalken bugün 15 milyon sınırı normal kabul ediliyor; bu tablo sperm üretiminde gerilemeye işaret ediyor” değerlendirmesini yaptı. Turgut, başvuruların önemli bir bölümünde yaşam tarzı faktörlerinin öne çıktığını ve doğru müdahalelerle doğal yolla gebelik şansının yeniden artırılabildiğini belirtti.
“En büyük iki faktör: Sigara ve varikosel”
Erkek infertilitesinde çok sayıda neden bulunduğunu vurgulayan Turgut, klinik gözlemlerinde iki başlığın öne çıktığını söyledi: sigara kullanımı ve varikosel (testis toplardamarlarında genişleme). Sigaranın, hem sperm sayısını hem de hareket ve şekil kalitesini olumsuz etkileyebildiğini ifade eden Turgut, varikoselin ise testis ısısını artırarak üretim sürecini bozduğunu aktardı. “Sigaranın bırakılması ve varikosel için uygun hastalarda cerrahi tedavi, kısa sürede belirgin iyileşmeler sağlayabiliyor” dedi.
Nedenler yelpazesi: İnmemiş testis, çevresel maruziyetler, enfeksiyonlar
Turgut’a göre erkek infertilitesinde inmemiş testis öyküsü çocukluk çağından itibaren risk oluşturuyor; zamanında müdahale edilmemesi ilerleyen yıllarda hem doğurganlığı hem de kanser riskini etkileyebiliyor. Ayrıca tarım ilaçları, ağır metaller ve bazı kimyasal maddeler gibi çevresel faktörlerin üretim süreçlerine zarar verebildiğini, belirli genetik hastalıklar, ailesel yatkınlıklar ve bazı ilaçların da tabloyu ağırlaştırabildiğini belirtti. Ergenlik sonrası kabakulak enfeksiyonunun testisleri tutması halinde, yıllar sonra dahi doğurganlık sorunlarına yol açabileceğinin altını çizdi.
Değerlendirme adımları: Önce erkek muayenesi, sonra kişiye özel plan
Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerde ilk muayenenin pratiklik ve erişilebilirlik açısından çoğunlukla erkekten başlanmasının süreci hızlandırdığını belirten Turgut, tanı yaklaşımını şöyle özetledi: ayrıntılı öykü ve fizik muayene, spermiogram (sayı, hareket, morfoloji), gerekirse hormonal ve genetik testler ile görüntüleme. “Bazı olgularda hiç sperm hücresi bulunmayabiliyor; bu durumda kadının tedavi görmesinin tek başına anlamı olmuyor. Öncelik, erkekte sperm bulunmasına yönelik yöntemleri planlamak” dedi.
Tedavi: Yaşam tarzı değişikliği, cerrahi ve doğru zamanlama
Turgut, erkekte sperm parametrelerini iyileştirmek için sigaranın bırakılması, alkol ve kafein tüketiminin sınırlandırılması, ideal kilonun hedeflenmesi, düzenli uyku ve stres yönetimi gibi adımların temel etkisi olduğunu vurguladı. Uygun vakalarda varikosel ameliyatı ve seçilmiş durumlarda ilaç tedavileri ile anlamlı toparlanma görülebildiğini; birçok çiftin bu sayede aşılamaya veya tüp bebeğe gerek kalmadan doğal yolla gebelik şansını yakalayabildiğini söyledi. “Bazı hastalarda üç ay gibi kısa sürede olumlu sonuç alıyoruz; bu süre, sperm üretim döngüsünün yenilenme temposuyla da uyumlu” bilgisini paylaştı.
Kadın–erkek katkısı dengesi: Masumiyet karinesi değil, iş birliği
İnfertiliteyi kadın ya da erkek tarafına atfetmenin doğru olmadığını, çoğu dosyada her iki eşin de değerlendirilmesi ve iş birliği gerektiğini hatırlatan Turgut, genel dağılımın yaklaşık %40 kadın, %40 erkek, %20 kombine nedenlerden oluştuğunu belirtti. Erkeğe ait nedenlerde ise bir bölümün hâlâ açıklanamayan kategoride kaldığını, bu alanda araştırmaların sürdüğünü söyledi.
Uzmanın önerileri: Ne zaman doktora başvurmalı?
Turgut, 35 yaş altı çiftlerde düzenli korunmasız ilişkiye rağmen 12 ay, 35 yaş ve üzeri için ise 6 ay içinde gebelik oluşmaması durumunda değerlendirme öneriyor. Testislerde ağrı–şişlik, ergenlikten sonra kabakulak öyküsü, geçirilmiş kasık–skrotal cerrahiler, yoğun kimyasal maruziyet ve aile öyküsü gibi risklerde ise daha erken başvuru tavsiye ediliyor. “Amaç, doğru tanıyı hızla koymak ve en basit adımlarla doğal yolla gebelik şansını artırmaktır” mesajını verdi.
