Çankaya Katlı Otopark Kararı Büyüyor: Doğru adım diyen plancılara karşı tutarsızlık eleştirisi
Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, Çankaya Katlı Otopark’ın yıkımını tarihi kent merkezi açısından “doğru ve ivedi” buldu. AK Parti cephesi ise kararı “tutarsızlık ve plansızlık” diye eleştiriyor. Tartışma; sit statüsü, risk raporları, ulaşım kapasitesi ve esnafın ihtiyaçları üzerinden sürüyor.
Yerel Gündem 
Çankaya Katlı Otopark Kararı Büyüyor: “Doğru adım” diyen plancılara karşı “tutarsızlık” eleştirisi
YEREL GÜNDEM / İZMİR, TÜRKİYE
Şehir plancılarından açık destek: “Tarihi kent merkezi için doğru ve ivedi bir karar”
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Çankaya Katlı Otopark ve AVM yapısına ilişkin yıkım kararı, kent gündeminin ilk sırasına yerleşti. TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi, yaptığı açıklamada yapının tarihi kent merkezi içinde hukuka aykırı biçimde inşa edildiğini savunarak kararı “yalnızca teknik bir zorunluluk değil, aynı zamanda İzmir’in tarihî kent merkezi için ivedilikle uygulanması gereken doğru bir adım” olarak niteledi. Oda, süreç boyunca şeffaflık ve katılımcılık vurgusu yaparak, meslek odaları, üniversiteler ve kentlilerin dâhil edileceği bir planlama ve tasarım süreci çağrısında bulundu.
Sit statüsü, risk raporu ve plan kararları: Dosyanın teknik zemini
Açıklamada, alanın 2024 içinde 1. derece arkeolojik sitten 3. dereceye dönüştürülmesiyle güçlendirme seçeneğinin gündeme geldiği; ancak 6306 sayılı Kanun kapsamında hazırlanan teknik raporda yapının riskli olduğunun tespit edildiği ve güçlendirme maliyetinin yüksek çıkması nedeniyle yıkımın tercih edildiği hatırlatıldı. Plancılar, yapının UNESCO adaylık sürecindeki İzmir Tarihi Liman Kenti Alanı sınırlarında yer aldığına dikkat çekerek 2022 tarihli Alan Yönetim Planı kararını anımsattı: Otoparkın kaldırılması ve alanın Agora–Basmane için Ziyaretçi Karşılama ve Bilgilendirme Merkezine dönüştürülmesi. Ayrıca, yarışma yoluyla elde edilecek bir kamusal proje gerekliliği de plana atıfla yinelendi.
AK Parti cephesi: “Tutarsızlık, plansızlık, öngörüsüzlük” iddiası
Karara AK Parti İzmir İl Başkanı Bilal Saygılı ile AK Parti İzmir Milletvekili Ceyda Bölünmez Çankırı sert tepki gösterdi. Saygılı, belediyeyi “Önce yıkıyoruz, sonra güçlendireceğiz, en sonunda yeni yapmayacağız” çizgisinde karar değiştirmekle suçlayarak “Bu şehri yönetmiyorlar, savuruyorlar” dedi. Çankırı ise “Güçlendirme maliyeti yapım maliyetinin %60’ını aştı” açıklamasının somut rapor ve veriyle kamuoyuna sunulmadığını ileri sürerek, “Madem arkeolojik statü güçlendirmeye izin vermiyorsa, neden aylar önce ‘güçlendirme’ dediniz?” sorusunu yöneltti. Çankırı ayrıca, belediyenin gündeme getirdiği ‘ring sistemi’ çözümünün Eşrefpaşa, Kahramanlar ve Mezarlıkbaşı otoparklarının kapasite gerçekleriyle uyumsuz olduğunu savundu.
Ulaşım ve esnaf boyutu: Otomobil odaklı miras alanlarında yeni denge
Tartışmanın merkezinde yalnızca bir yapı değil, tarihi merkezde erişim politikası bulunuyor. Şehir Plancıları Odası, otomobil merkezli planlamanın miras alanlarında geri dönülmez tahribat yarattığını belirterek, metro, tramvay, deniz ve otobüs gibi kamusal seçeneklere dayalı erişimin güçlendirilmesini öneriyor. Buna karşılık eleştiriler, Kemeraltı eksenindeki esnafın etkin erişim ve yükleme ihtiyacının geçiş planı olmaksızın zorlanacağına işaret ediyor. Kent uzmanları, olası mağduriyetleri azaltmak için zamanlaması net, aşamalı bir kapanış takvimi, ara otopark/servis ringlerinin saat–hat–kapasite planı, yükleme boşaltma pencereleri ve esnafla sürekli diyalog mekanizmalarının açıklanmasını gerekli görüyor.
Şeffaf süreç çağrısı: Yarışma, etaplama ve veri paylaşımı
Plancılar, yıkım sonrası sürecin;
-
Açık veri (risk raporları, maliyet analizleri, ulaşım etkisi),
-
Mimari–kentsel tasarım yarışması,
-
Etaplama takvimi (yıkım, geçici kullanım, yeni işlev),
-
Katılımcı süreç (meslek odaları, üniversiteler, esnaf ve mahalle forumları)
ilkeleriyle yürütülmesini öneriyor. Böylece, kültürel mirasın korunmasıyla kentsel yaşamın sürekliliği arasında daha dengeli bir çözüm üretilebileceği belirtiliyor.
Son tablo: “Kamu yararı”nın nasıl tanımlanacağı belirleyici olacak
Çankaya Katlı Otopark dosyası, miras–erişim–ekonomi üçgeninde İzmir’in uzun süredir yaşadığı gerilimleri yeniden görünür kıldı. Bir yanda yıkımı destekleyen ve tarihi merkezin bütüncül bir vizyonla yeniden kurgulanmasını isteyen yaklaşım; diğer yanda karar süreçlerinde tutarlılık ve geçiş planı talep eden eleştiriler bulunuyor. Kamu yararının nasıl tanımlanacağı, önümüzdeki günlerde açıklanacak teknik raporlar, ulaşım senaryoları ve yarışma takvimi ile daha somut biçimde test edilecek.
