Edremit’te 2 Bin Yıllık Çınar Alarm Veriyor: Kurumasını mı izleyeceğiz, müdahale mi edeceğiz?
Edremit’te 2 bin yıllık çınar kuruma tehlikesiyle karşı karşıya. Yetkililer ne yapacak? Bilimsel müdahale ve acil koruma adımlarına dair çağrılar.
Yerel Gündem 
Edremit’te 2 Bin Yıllık Çınar Alarm Veriyor: “Kurumasını mı izleyeceğiz, müdahale mi edeceğiz?”
YUSUF İNAN / YEREL GÜNDEM / BALIKESİR – EDREMİT, TÜRKİYE
Binlerce yıllık miras tehlikede
Balıkesir’in Edremit ilçesi Akçay–Avcılaraltı (Fener) mevkiinde yer alan ve yaşı 2.000 yılı aştığı belirtilen anıtsal çınar ağacı hızla kuruyor. Çevre sakinleri, dev gövdesi ikiye ayrılmış ağacın gövdesine yerleştirilen masaların arasında yıllardır çay içtiklerini, ancak son aylarda yapraklanmanın zayıfladığını ve kuruma belirtilerinin belirginleştiğini anlatıyor. Bölge halkı, “Belediye envanterine yıllar önce alındı, ama düzenli bakım görmedi” diyerek yetkililere çağrı yaptı.
Gözler karar vericilerde: Kim ne yapacak?
Kamuoyunun soruları net: Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Akın, Edremit Belediye Başkanı Mehmet Ertaş, Edremit Kaymakamı Ahmet Odabaş, Balıkesir Valisi İsmail Ustaoğlu, Balıkesir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, İlçe Tarım ve Orman Müdürü Sabriye Akçay ve ilgili tüm kurum temsilcileri bu sürece nasıl müdahil olacak? “İki bin yıllık bir çınarın ölümünü mü izleyeceğiz, yoksa koruyucu–iyileştirici bir planla derhal harekete mi geçeceğiz?” sorusu bölgede sıkça dillendiriliyor. Çevrede adı geçen bir başka isim olan Balıkesir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürü Kadir Kandemir’in de sürece dair pozisyonu merak konusu.
Envanterde ama bakım var mı?
Mahalleli, ağacın Balıkesir Büyükşehir Belediyesi envanterinde yer aldığını, ancak “rutin bakım ve kontrol” görmediğini savunuyor. “60 yıldır bu gölgedeyiz, tek bir kapsamlı bakım görmedik” diyen vatandaşlar, kök boğazı havalanması, toprak–su analizi, mantar ve zararlı kontrolleri gibi standart işlemlerin yapılmasını istiyor. Çay bahçesi işletmesinin, kalabalık ve masa–sandalyeler nedeniyle kök ve gövde alanında olası sıkışmaya neden olduğu da şikâyetler arasında.
Neden kuruyor? “Doğal yaşlanma” mı, dış etken mi?
Uzmanlar, anıtsal çınarlarda kurumanın birden çok nedene dayanabileceğine dikkat çekiyor: Yeraltı su seviyesindeki değişim, drenaj–çatlaklardan gövde içi çürüme, kök bölgesine yoğun yük bindiren sert zeminler, uygunsuz budama, kök boğazında hava almaya engel birikimler, mantar–bakteriyel hastalıklar ya da olası kimyasal temas. Bölge halkı ayrıca “kimyasal müdahale” iddialarını da dile getiriyor; bu iddia teyit edilmeyi bekliyor. Net teşhis için dendrolog, arborist ve bitki sağlığı uzmanlarının sahada kapsamlı inceleme yapması gerektiği vurgulanıyor.
Atılabilecek acil adımlar
Ağacın hayatta kalması için önerilen hızlı önlemler özetle şöyle:
-
Koruma şeridi: Kök alanına yük binmesini önlemek için çevreleme ve kontrollü ziyaret.
-
Toprak–su analizi: Tuzluluk, pH, ağır metal–kimyasal kalıntı taraması.
-
Fitopatoloji incelemesi: Mantar (ör. Phytophthora), bakteriyel çürüme ve odun zararlıları için teşhis.
-
Hassas budama ve statik destek: Çürüklü/tehlikeli dalların uzman eşliğinde budanması, gerekiyorsa statik halat/askı sistemleri.
-
Kök havalandırma ve toprak iyileştirme: Kök boğazı açılması, sıkışmış zeminin gevşetilmesi, organik madde takviyesi.
-
Sulama–drenaj dengesi: Yaz aylarında stres azaltıcı sulama rejimi, gövdeye su birikimini önleyecek drenaj düzeni.
Bu adımların her biri, “anıtsal ağaç protokolü” ile kayıt altına alınmış, denetimli bir plan kapsamında ve uzman denetiminde uygulanmalı.
“Çay bahçesi mi, çınarın yaşamı mı?”
Ağacın gövdesi içindeki masalar yıllardır bir simgeye dönüşmüş durumda. Ancak uzmanlara göre bu tür kullanım, hem gövdedeki yarık–çürük bölgelerin genişlemesine, hem de ziyaretçi yoğunluğu nedeniyle kök bölgesinde sıkışmaya yol açabiliyor. “Turizmi yaşatırken anıtsal ağacı korumak” çizgisi için işletmeye, kontrollü kapasite, ağırlık–titreşim azaltımı ve koruma bandına saygı gibi kurallar getirilmesi isteniyor.
Resmî açıklama beklentisi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü ile İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne görevinin “teşhis–müdahale–izleme” adımlarını içeren takvimli bir plan açıklaması çağrısı yapılıyor. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ile Edremit Belediyesi’nden ise envanter kayıtlarının ve bugüne kadar yapılan işlemlerin kamuoyuyla paylaşılması talep ediliyor. Kaymakamlık ve Valilik koordinasyonunda ilgili kurumların ortak bir “acil durum masası” kurması öneriliyor.
“Ağacın hikâyesi, kentin hafızası”
Denize nazır bu tarihi çınarın gölgesinde, yüzyıllar boyunca köylüler, din adamları, savaşçılar ve âşıkların soluklandığı anlatılıyor. Bölge için bir buluşma noktası olan ağacın kaderi, yalnızca Edremit’in değil, tüm Türkiye’nin kültürel miras hassasiyetini de sınayacak gibi görünüyor. Sorular net: Bu çınar ölüme mi terk edilecek, yoksa bilimsel bir müdahale ile yaşatılacak mı? Karar vericilerden gelecek ilk adımlar merakla bekleniyor.
*
*
*
*
