Erdoğan’dan İzmir’deki konut kooperatifi modeline sert çıkış: TOKİ’den iyi olacak dediler, vatandaşı yüzüstü bıraktılar
Cumhurbaşkanı Erdoğan, TOKİ’nin kiralık sosyal konut hamlesini anlatırken, İzmir’deki belediye–özel kooperatif modelini “vatandaşı yüzüstü bırakmak”la eleştirdi. İzmir’deki yargı süreçleri sürerken, 81 ilde 500 bin sosyal konut ve ilk kez “kiralık sosyal konut” modeli gündemde.
Yerel Gündem 
Erdoğan’dan İzmir’deki konut kooperatifi modeline sert çıkış: “TOKİ’den iyi olacak dediler, vatandaşı yüzüstü bıraktılar”
YEREL GÜNDEM / İZMİR, TÜRKİYE
Gündem sosyal konut: TOKİ’nin yeni adımları anlatılırken İzmir örneği hedefte
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dar gelirliler için Toplu Konut İdaresi (TOKİ) tarafından hayata geçirilecek kiralık sosyal konut programını tanıtırken, İzmir’de geçtiğimiz dönemde başlatılan “belediye–özel kooperatif” modeline yüklendi. Erdoğan, projeyi “vatandaşa umut verip yarı yolda bırakmak”la eleştirerek, İzmir’de “TOKİ’den iyi olacak” iddiasıyla yola çıkan girişimin dava konusu olduğunu ve sorumluların yargı önünde hesap verdiğini vurguladı.
Kooperatif modeline ağır eleştiri: “Dolandırıldılar” iddiası
Konuşmasında “Bedava ev vadedenleri bir daha gören olmadı” diyen Erdoğan, İzmir’deki kooperatif modelinin “hüsranla sonuçlandığını” söyledi. Eski Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer döneminde başlatılan, vatandaşın kooperatif ortaklığı üzerinden konut edinmesini hedefleyen sistemin, süreçte açılan davalar ve yürütülen soruşturmalar nedeniyle akamete uğradığını belirtti. Cumhurbaşkanı, “İnsanlarımızın parasını aldılar, sonra yüz üstü bıraktılar. Şimdi mahkemede hesabını veriyorlar.” ifadeleriyle modelin mağduriyet ürettiğini öne sürdü.
Yeni yol haritası: 81 ilde 500 bin sosyal konut, ilk kez ‘kiralık’ model
Erdoğan, TOKİ’nin bugüne kadar 1 milyon 740 bin sosyal konut ürettiğini hatırlatarak, “yüzyılın konut projesi” başlığı altında 81 ilde 500 bin sosyal konut için düğmeye basıldığını açıkladı. İstanbul’daki fahiş kiralara karşı ilk kez kamu kaynaklı “kiralık sosyal konut” modelinin devreye alınacağını belirtti: “Artık devlet olarak vatandaşımıza kiralık konut da vereceğiz. Detayları önümüzdeki günlerde paylaşacağız.” Cumhurbaşkanı, deprem bölgesindeki inşa sürecinin de devam ettiğini ve “350 bininci konutun kurasının yakında çekileceğini” ifade etti.
Siyasi polemik genişliyor: ‘rantsal dönüşüm’ tartışması ve muhalefete mesaj
Erdoğan, kentsel dönüşüm projelerinin geçmişte “rantsal dönüşüm” diyerek itibarsızlaştırıldığını savunup, “6 Şubat’ta bu söylemlerin sahipleri ortada yoktu” dedi. Ana muhalefeti “yolsuzluk soruşturmalarında belediye yöneticilerine sahip çıkmakla” suçlayan Cumhurbaşkanı, “Ortada harcanan milyarlar var ama eser, hizmet, icraat yok. Yargı bunun hesabını sormasın mı?” sözleriyle yargı süreçlerine atıfta bulundu. Açıklamalar, yerel yönetimlerin konut politikası, finansman şeffaflığı ve proje yönetimi başlıklarını yeniden ülke gündeminin merkezine taşıdı.
İzmir’de tablo: ‘belediye–özel kooperatif’ deneyiminin bıraktığı sorular
İzmir’deki kooperatif modeli, belediye öncülüğünde özel ortaklıklar aracılığıyla arsa üretimi ve finansman paylaşımını hedefliyordu. Proje, konut arzını hızlandırmayı, alt–orta gelir grupları için erişilebilir fiyatlı konut üretmeyi ve yerel ölçekte yeni bir finansman mimarisi kurmayı amaçladı. Ancak planlama, şeffaflık ve hukuki süreçler üzerinde yoğunlaşan tartışmalar, projenin akıbetini belirsizleştirdi. Soruşturmalarla birlikte tutuklamalar yaşanması, “kamu güvencesi ve hesap verebilirlik” ekseninde daha katı kurallara ihtiyaç olduğu görüşünü güçlendirdi.
Uzmanların dikkat çektiği başlıklar: şeffaflık, teminat, aşamalı teslim
Konut ekonomisi uzmanları, belediyelerin konut üretiminde rol üstlenmesinin sosyal politika açısından önemli olduğunu, ancak bunun üç güvenlik halkasıyla desteklenmesi gerektiğini belirtiyor: (1) Şeffaf bütçe–nakit akış planı ve bağımsız denetim; (2) Arsa, ruhsat ve inşaat süreçlerinde teminat/garanti mekanizmaları; (3) Aşamalı teslim ve hak edişe bağlı ödeme modeli. İzmir deneyimi, bu halkalardan herhangi birinin zayıflamasının hem vatandaş hem de kamu kurumu için yüksek risk yarattığını gösteren bir örnek olarak değerlendiriliyor.
Önümüzdeki süreç: iki model, tek hedef
Merkezi idarenin duyurduğu yeni TOKİ programı ve İzmir’de tartışılan kooperatif pratiği, farklı araçlarla aynı hedefe—dar gelirli için güvenli, erişilebilir ve hızlı konut arzına—yöneliyor. Uygulamada hangi modelin daha etkili olacağını; finansman maliyeti, inşaat takvimi, hukuki güvence ve sosyal etki göstergeleri belirleyecek. İzmir’deki yargı sürecinin seyri ve TOKİ’nin kiralık sosyal konut detaylarının açıklanması, konut politikasındaki tartışmaları yakın dönemde yeniden şekillendirebilir.
