Güvenli şehir algısı sarsıldı: Ankara’da üç diri fay 7.0’a kadar deprem üretebilir
Prof. Dr. Gürol Seyitoğlu, Ankara’da Eldivan–Elmadağ, Abdüsselam ve Beypazarı hatlarının 6,5–7,0 büyüklüğünde deprem üretebileceğini belirterek, özellikle Demetevler’de acil kentsel dönüşüm çağrısı yaptı.
Yerel Gündem 
“Güvenli şehir” algısı sarsıldı: Ankara’da üç diri fay 7.0’a kadar deprem üretebilir
YEREL GÜNDEM / ANKARA
Üç aktif fayın başkente etkisi: Eldivan–Elmadağ, Abdüsselam ve Beypazarı hatları
Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Gürol Seyitoğlu, başkentin deprem riski konusunda yaygın kanaati tersine çevirecek uyarılarda bulundu. Seyitoğlu, kent merkezine yakın Eldivan–Elmadağ Tektonik Kaması, Abdüsselam Tektonik Kaması ve Beypazarı Kör Bindirme Zonunun diri olduğunu ve 6,5–7,0 büyüklüğünde deprem üretebileceğini söyledi. Uzman isme göre bu yapılar yalnızca yerel stres birikimiyle değil; Kuzey Anadolu Fayı, Eskişehir Fayı ve Kırıkkale–Erbaa Fay Zonu gibi büyük sistemlerle olan etkileşim nedeniyle de tetiklenebilir.
“En güvenli şehir” ezberi neden hatalı?
Türkiye’nin birçok kentinde yıkıcı sarsıntıların görülmesi, yıllardır Ankara için “görece güvenli” algısı oluşturmuştu. Ancak Prof. Dr. Seyitoğlu, bu algının jeolojik veri ışığında sürdürülemez olduğunu vurguluyor. Başkent çevresindeki fayların aktif deformasyon gösterdiğini, morfolojik izlerin ve sismik kayıtların enerji birikimine işaret ettiğini belirten Seyitoğlu, “Ankara deprem tehlikesinden muaf değil; aksine, doğrudan kent merkezini etkileyebilecek faylar var” değerlendirmesini yapıyor.
Kırıkkale’den Eskişehir’e: Bölgesel ağın baskısı
Jeolojik çerçeveye göre, İç Anadolu’daki fay ağları bölgesel tektonik rejimin parçası. KAF’ın batı segmentleri, Eskişehir Fayı ve Kırıkkale–Erbaa zonu, bölgedeki gerilme-transfer mekanizmaları üzerinden Ankara çevresindeki hatlara ek yük bindirebiliyor. Bu da senkron veya artçıl aktivasyon senaryolarını gündeme taşıyor. Uzmanlar, yakın çevredeki orta büyüklükte sarsıntıların bile başkent hattında stres yeniden dağılımı yaratabileceğini, bu yüzden mikrosismisite takibi ve çok-disiplinli saha çalışmalarının artırılması gerektiğini savunuyor.
En kritik başlık: Yapı stoku ve Demetevler uyarısı
Riskin tek belirleyicisi faylar değil; yapı kalitesi de hayati. Prof. Dr. Seyitoğlu, başkentte olası bir büyük depremde hasarın büyüklüğünü belirleyecek ana unsurun yapı stoku olduğunun altını çizerek özellikle Demetevler için acil kentsel dönüşüm çağrısı yaptı. Bölgedeki binaların “oldukça zayıf” olduğuna dikkat çeken Seyitoğlu, “Herhangi bir incelemeye gerek kalmadan riskin yüksek olduğu görülüyor” dedi. Uzmanlara göre öncelik, taşıyıcı sistem performansı düşük, zemin büyütmesi ve sıvılaşma riski yüksek alanlarda hızlı tarama–detaylı değerlendirme–güçlendirme/yenileme zincirinin ivedilikle başlatılması.
Belediyelere ve merkezî idareye yol haritası: Erken uyarıdan denetime
Deprem risk yönetimi için önerilen adımlar şöyle özetleniyor:
-
Mikrobölgeleme ve çok katmanlı zemin etütleri: Fay yakın zonlar ve zayıf zeminlerin yüksek çözünürlüklü haritalanması.
-
Yapısal envanterin dijitalleştirilmesi: Bina yaşı, taşıyıcı sistem tipi, malzeme kalitesi ve performans sınıfının açık veriye dönüşmesi.
-
Önceliklendirilmiş dönüşüm programı: Demetevler başta olmak üzere yüksek riskli mahallelerde parsel bazlı değil, ada/ilçe ölçekli dönüşüm.
-
Güçlendirme teşviki ve finansman: Kamu–özel–uluslararası kaynak karmasıyla maliyet paylaşımı, düşük gelirli haneler için uzun vadeli, düşük faizli kredi mekanizmaları.
-
Erken uyarı ve afet lojistiği: İvme ölçer ağının sıklaştırılması, toplanma alanlarının donatılması, tatbikat ve eğitimlerin düzenli hâle getirilmesi.
-
Sıkı ve şeffaf denetim: İnşaat süreçlerinde bağımsız kontrol, sahada anlık izleme, ihlallere ağır yaptırımlar.
Vatandaşa pratik kontrol listesi
Uzmanlar, bireysel ölçekte şu adımları öneriyor:
-
Binanızın taşıyıcı sistem raporunu ve zemin etüdünü talep edin.
-
Kolon–kirişlerde çatlak, korozyon ve kaçak müdahale olup olmadığını kontrol ettirin.
-
Acil durum çantası, aile iletişim planı ve toplanma noktası belirleyin.
-
Ağır eşyaları sabitleyin, doğalgaz–su–elektrik kapatma vanalarını öğrenin.
-
Olası bir dönüşüm sürecinde mühendislik odaları ve yetkili kurumlarla resmî kanallardan hareket edin.
Son söz: Bilim temelli, planlı ve adil dönüşüm
Prof. Dr. Gürol Seyitoğlu’nun işaret ettiği risk, Ankara için yeni bir sayfa açmayı gerektiriyor. Bilimsel veriyle desteklenen mikrobölgeleme, şeffaf yapı envanteri ve adil-finanse edilebilir dönüşüm politikaları, başkentin deprem karşısında dayanıklılığını artırmanın anahtarı. “Güvenli şehir” algısı yerini, kanıta dayalı risk yönetimine bırakmak zorunda.
