İslam'da manevi şehitlik: Hangi ölümler ve hastalıklar bu kapsama giriyor?
İslam alimlerine göre savaş dışındaki bazı ölümler "manevi şehitlik" sayılıyor. Hadislere göre iç hastalıklar, afetler ve doğum sırasında vefat edenlerin hükmü açıklandı.
Yerel Gündem 
YEREL GÜNDEM / İSTANBUL, TÜRKİYE — 15 ARALIK 2025
İslam dininde şehitlik kavramının sadece savaş meydanlarıyla sınırlı kalmadığı, belirli hastalıklar, kazalar ve zorlu durumlar sonucunda vefat edenlerin de "manevi şehit" olarak nitelendirildiği belirtiliyor.
Konuyla ilgili kaynaklarda yer alan bilgilere göre, uhrevi şehadette hem hastalığın kendisi hem de çekilen acı dikkate alınıyor. İslam alimleri, Hazreti Muhammed'in (s.a.v.) hadislerine dayanarak, iç hastalıklar ve çeşitli afetler nedeniyle vefat eden müminlerin ahiret şehidi sayıldığını ifade ediyor.
Hakiki ve manevi şehitlik ayrımı
Dini kaynaklara göre şehitler, dünya ve ahiret hükümleri bakımından iki ana kategoride değerlendiriliyor. Sadece savaş meydanında veya zulmedilerek öldürülen müminler "hakiki şehit" (dünya ve ahiret şehidi) olarak tanımlanıyor. Bu kimseler yıkanmadan ve kefenlenmeden, kanlı elbiseleriyle defnediliyor.
Bunun dışındaki zorlu ölüm şekilleriyle vefat edenlere ise "hükmi" veya "manevi şehit" deniliyor. Bu gruptaki kişiler, diğer Müslümanlar gibi yıkanıp kefenleniyor ve cenaze namazları kılınıyor; ancak ahirette şehitlik sevabına kavuşuyorlar.
Hangi hastalıklar ve durumlar kapsamda?
İlgili hadis-i şerifte, "Allah yolunda öldürülen şehittir; Allah yolunda ölen şehittir; bulaşıcı hastalıktan ölen şehittir; iç hastalıklardan ölen şehittir; boğularak ölen şehittir" ifadeleri yer alıyor. Hadiste geçen "batın" ifadesi, karın bölgesi ve iç organlarla ilgili hastalıkları kapsıyor.
Buna göre manevi şehit sayılan durumlar şunlar olarak sıralanıyor:
-
Veba ve benzeri bulaşıcı hastalıklar,
-
Kanser gibi iç hastalıklar ve karın ağrısı,
-
Boğulma, yanma ve göçük altında kalma (deprem vb.),
-
Doğum sırasında veya lohusalıkta vefat etme,
-
Akciğer hastalıkları, verem ve cüzzam,
-
Malını, canını ve ailesini korurken ölme,
-
İlim yolunda veya helal kazanç peşindeyken vefat etme.
Hastalık mı, şikayet mi dikkate alınır?
Uzmanlar, tıbbın gelişmesiyle hastalık isimleri değişse de hükmün değişmediğini belirtiyor. İster hastalık teşhisi konulmuş olsun, isterse hastalığın verdiği acı ve şikayet söz konusu olsun, bütün iç hastalıkların manevi şehitliğe vesile olduğu kabul ediliyor.
Ancak burada önemli bir ayrım bulunuyor. Kişinin isyan halinde veya günah işlerken ölmemesi esas alınıyor. Örneğin, meşru bir doğum sırasında vefat eden kadın şehit sayılırken; gayrimeşru bir fiil sonucu (örneğin kürtajla) canına kastederken vefat eden kişi bu kapsama girmiyor. Temel kural olarak, kişinin imanlı gitmesi ve ölüm sebebinin isyan olmaması gerekiyor.
Kaynak: www.bilgetabirci.com
