İzmir’de koku ve atık tartışması büyüyor: Şeffaf denetim ve acil eylem planı şart
İzmir’de çöp birikimi, koku ve altyapı sorunları tartışmayı büyütüyor. Uzmanlar; kaçak yapılaşma ile mücadele, deprem odaklı dönüşüm, şeffaflık ve performans temelli atık yönetimi için acil eylem planı çağrısı yapıyor.
Yerel Gündem 
İzmir’de koku ve atık tartışması büyüyor: “Şeffaf denetim ve acil eylem planı şart”
YEREL GÜNDEM / İZMİR, TÜRKİYE
Kent yönetiminde alarm veren göstergeler
İzmir’de son aylarda giderek artan çöp birikimleri, kanalizasyon kokusu ve altyapı arızaları, kentin yönetim kapasitesine ilişkin tartışmaları derinleştirdi. Şehir merkezindeki bazı noktalarda atık toplama döngüsünün aksaması, yağmur suyu–atık su ayrıştırmasının yetersizliği ve yaz aylarında yoğunlaşan koku şikâyetleri, kamuoyunda “acil eylem planı” talebini güçlendiriyor. Uzmanlar, kronikleşen sorunların yalnız günlük operasyonla değil, yapısal dönüşüm ve iyi yönetişim ilkeleriyle ele alınması gerektiğini vurguluyor.
Altyapı ve üstyapı: Tıkanan hatlar, daralan nefes
Kanalizasyon sisteminin bazı bölgelerde kapasite üstü çalışması, yağışlı günlerde taşkın riskini artırıyor. Elektrik ve su altyapısındaki kısmi kesintiler, trafik sıkışıklığı ve toplu taşıma yoğunluğu, yaşam kalitesi üzerinde ek baskı yaratıyor. Kıyı bandındaki koku şikâyetleriyle birleşen bu tablo, “kent sağlığı” göstergelerinde kırmızı uyarı veriyor. Kent plancıları, plansız nüfus artışı ile kaçak yapılaşmanın altyapı üzerinde zincirleme etki yarattığını, bakım–yenileme yatırımlarının bütüncül takvimle yürütülmesi gerektiğini belirtiyor.
Rant ve kaçak yapılaşma iddiaları: Denetim çağrısı
Kamuoyundaki en sert eleştiriler, imar süreçleri ve denetim mekanizmalarına yönelik. Kaçak yapılaşmanın çevre yükünü büyüttüğü, plan değişikliklerinin şeffaflık tartışmalarına yol açtığı dile getiriliyor. Sivil toplum ve meslek örgütleri, “rant baskısı”nın kentsel yaşamı bozduğunu savunarak, ruhsat ve plan tadilatlarında kamu yararı ilkesinin katı biçimde uygulanmasını istiyor. Talep edilen başlıklar arasında, dijital başvuru–izleme sistemlerinin yaygınlaştırılması, parsel bazlı kararların kamuya açık zeminde gerekçeleriyle paylaşılması ve bağımsız denetimin güçlendirilmesi bulunuyor.
Atık yönetimi: Toplama, bertaraf ve geri dönüşüm zinciri
Çöp birikiminin azaltılması için dört ayaklı bir model öne çıkıyor: Zamanında toplama ve rota optimizasyonu, mahalle içi ayrıştırma noktaları, düzenli depolama–bertaraf kapasitesinin artırılması ve geri dönüşüm pazarının teşviki. İlçe–büyükşehir koordinasyonunun güçlendirilmesi, ihalelerde performans kriterlerinin netleştirilmesi ve sözleşme şeffaflığı, sistemin sürdürülebilirliği için kritik görülüyor. Ayrıca, yaz aylarında artan sıcaklıklarla birlikte kokunun kontrolü için biyolojik arıtma tesislerinin prosese uygun çalıştırılması ve koku bariyeri uygulamalarının genişletilmesi öneriliyor.
Deprem gerçeği: Dönüşümde hız ve adalet
İzmir’in en kırılgan başlıklarından biri deprem risk yönetimi. Uzmanlar, kaçak yapı stoku ve mühendislik hizmeti almamış binalar nedeniyle “riskin katlandığını” belirtiyor. Mahalle bazlı envanter çıkarılması, kırılgan bölgelerde yerinde ve adil dönüşüm, finansman erişimi için düşük faizli–uzun vadeli programlar ve şantiye yönetiminde sosyal denge mekanizmaları, önerilerin merkezinde yer alıyor. Dönüşümün hızlandırılması, altyapı yenilemeleriyle eşzamanlı yürütülürse, hem deprem direnci hem de kentsel konfor artışı sağlanabilir.
Yönetişim ve hesap verebilirlik: “Hesap ver İzmir” talebi
Kamu kaynaklarının etkin kullanımı, ihalelerde rekabet ve eşitlik, performans odaklı bütçeleme ve düzenli denetim raporlarının kamuoyuyla paylaşılması, güven inşasının temel adımları olarak gösteriliyor. İsrafla mücadele, “gereksiz harcama” kalemlerinin kesilmesi ve veri temelli karar alma süreçleri; şehir ekonomisinde nefes alanı açabilir. Kurumsal liyakat ve ölçülebilir hedefler, belediyecilikte etkinliğin sigortası olarak öne çıkıyor.
Ne yapılmalı? Somut bir yol haritası
Kent bütününde uygulanabilir bir eylem seti şöyle sıralanıyor:
-
Plan rantına fren: Parsel bazlı ayrıcalıklara kapı kapatan, kamu yararı ve ekolojik denge odaklı planlama.
-
Kaçak yapılaşma ile mücadele: Eş zamanlı denetim, hızlandırılmış yıkım–ıslah süreçleri ve caydırıcı yaptırım.
-
Deprem dönüşümü: Risk envanteri, finansman destek programı ve şantiye sosyal planı ile hızlandırılmış, adil dönüşüm.
-
Atık–koku yönetimi: Toplama–bertaraf zincirinde performans sözleşmeleri, arıtma proseslerinin iyileştirilmesi ve mahalle içi ayrıştırma.
-
Şeffaflık ve denetim: Tüm ihalelerin, ruhsat–tadilat dosyalarının ve performans raporlarının dijital, erişilebilir ve denetlenebilir biçimde yayımlanması.
-
Liyakat ve verimlilik: Kurumsal atamalarda şeffaf kriterler, performans hedeflerine bağlı bütçe disiplini.
İzmir, güçlü insan kaynağı ve stratejik konumuyla sorunlarını aşabilecek potansiyele sahip. Ancak bu potansiyelin açığa çıkması, günlük pansuman tedbirleri değil; şeffaf, hesap verebilir ve bilim temelli bir yönetim iradesiyle mümkün.
Kaynak: Ercüment Şahin / Gaze-temiz.com
