Manifest’e ‘hayasızca hareketler’ soruşturması: İlk +18 konser sonrası hukuki süreç
Manifest grubunun İstanbul’daki +18 konseri sonrası “hayasızca hareketler” ve “teşhircilik” iddialarıyla soruşturma başlatıldı. Dosyanın hukuki dayanakları, olası yaptırımlar ve soruşturma sürecinin nasıl işleyeceği değerlendirildi.
Yerel Gündem 
Manifest’e ‘hayasızca hareketler’ soruşturması: İlk +18 konser sonrası hukuki süreç
İYİ AVUKAT / İSTANBUL
Savcılıktan “toplumsal edep” vurgulu açıklama
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, altı genç kadından oluşan dans ve müzik grubu Manifest hakkında “hayasızca hareketler” ve “teşhircilik” iddialarıyla soruşturma başlattı. Süreç, 6 Eylül akşamı KüçükÇiftlik Park’ta verilen +18 ibareli konser sırasında sahnede sergilenen dans ve gösterilere ilişkin şikâyet ve tespitlerin ardından resmen açıldı. Başsavcılık, açıklamasında toplumun “ar ve haya” duygularını ihlâl ettiği değerlendirilen eylemler nedeniyle soruşturma yürütüldüğünü bildirdi.
Suçlamanın dayanağı: TCK 225 ve olası yaptırımlar
Dosyada öne çıkan başlık “hayasızca hareketler” suçu. Türk Ceza Kanunu’nun 225. maddesi; alenen cinsel ilişki veya teşhircilik yoluyla toplumun genel edep ve haya duygularını inciten davranışları yaptırıma bağlıyor. Bu kapsamda yargılama sonucunda suçun sabit görülmesi hâlinde 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası gündeme gelebilir.
Sahne performansının niteliğine göre ayrıca “müstehcenlik” başlıklı TCK 226 tartışması da zaman zaman gündeme geliyor. Ancak bu maddede cezalar daha ağır olduğu için (özellikle içeriklerin çocuklara sunulması, yayılması veya ticareti gibi durumlarda) somut fiillerin niteliği belirleyici olacak. Mevcut dosyada nihai nitelendirme, delil değerlendirmesi sonrasında savcılıkça yapılacak.
Soruşturmanın seyri nasıl ilerler?
Ceza soruşturmalarında savcılık, öncelikle görüntü ve kayıtları toplar; etkinlik organizatörleri, grup üyeleri ve görgü tanıklarının ifadelerine başvurur. Konser videoları bilirkişiye gönderilerek performansın “aleni” olup olmadığı, mekânın erişimi, yaş sınırlaması ve sahnelenen hareketlerin hukuki karşılığı incelenir. Gerek görülürse etkinlik için alınan izin ve güvenlik tutanakları ile alkol/yaş denetimlerine ilişkin idari kayıtlar da dosyaya girer.
Bu aşamada adlî kontrol, ifade çağrısı, ek delil talepleri gibi tedbirler uygulanabilir. İddianame düzenlenirse, mahkeme yargılamayı açık veya kapalı duruşma kararıyla yürütebilir; sanat ve ifade özgürlüğü savunmaları da delillerle birlikte değerlendirilecektir.
Sanat – ifade özgürlüğü hattı: Nerede çizgi çekiliyor?
Anayasa’nın 26 ve 27. maddeleri ile AİHS’nin 10. maddesi, ifade ve sanat özgürlüğünü güvence altına alırken; kamu düzeni, genel ahlak ve başkalarının haklarının korunması amacıyla sınırlamalara izin verir. Yargı, bu tür dosyalarda “ölçülülük” ilkesiyle; sahnelemenin bağlamını, erişim koşullarını (+18 uyarısı, biletli-kapalı alan niteliği), çocukların maruziyetini ve performansın asıl amacını birlikte tartar.
Benzer davalarda, kapalı ve yaş sınırlamalı etkinliklerde özgürlük alanı daha geniş yorumlanabilse de, paylaşılan içeriklerin sosyal medyada yayılması veya kamusal alana taşması, “aleniyet” ve “maruziyet” değerlendirmesini değiştirebilir.
Grup kimdir, kamuoyu tepkisi ne yönde?
Manifest; Mina Solak, Esin Bahat, Zeynep Sude Oktay, Lidya Pınar, Sueda Uluca ve Emine Hilal Yelekçi’den oluşan, sahne performanslarıyla ön plana çıkan bir kadın dans-müzik grubu. İlk büyük konserleri +18 uyarısıyla duyurulmuştu. Soruşturma haberinin ardından sosyal medyada iki yönlü tartışma büyüdü: Bir kesim performansın “ahlâk sınırlarını aştığını” savunurken, diğer kesim bunun sanatsal ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.
Olası sonuçlar ve pratik öneriler
Delil toplanmasının ardından savcılık, kovuşturmaya yer olmadığına (takipsizlik) ya da iddianame düzenlenmesine karar verecek. Yargılama açılırsa; mahkeme, performansın içeriği, aleniyeti ve yaş sınırına uyumu gibi ölçütlerle suçun unsurlarını tek tek irdeleyecek.
Organizatörler ve sanatçılar açısından benzer uyuşmazlıkları önlemek için; etkinliklerde yaş denetiminin titizlikle yapılması, içerik uyarılarının görünür şekilde paylaşılması, sahne tasarımının kapalı devre kalmasına ve mekân içi kayıt/dağıtımın sınırlandırılmasına dikkat edilmesi öneriliyor.
