Türkiye neden muafiyet alamıyor?
AB, Suudi Arabistan'a vize muafiyeti vermeye hazırlanırken Türkiye, kalan altı kriteri tamamlamadığı için hâlâ vizesiz Avrupa’ya giremiyor. Sürecin teknik değil, siyasi boyutu daha belirleyici hale geliyor.
Yerel Gündem 
Suudi Arabistan vizesiz Avrupa yolunda ilerliyor: Türkiye neden hâlâ dışarda?
YEREL GÜNDEM / TÜRKİYE
Schengen ülkeleri Körfez ülkelerine kapılarını açarken Türkiye'nin süreci neden tıkanıyor?
Avrupa Birliği (AB), Suudi Arabistan vatandaşlarına vize muafiyeti tanımak için teknik görüşmelere hız verirken, Türkiye’nin hâlâ vizesiz Avrupa seyahati için gereken şartları tamamlayamaması tartışma yaratıyor. AB’nin Schengen Bölgesi’nde 29 ülke bulunuyor ve bu ülkeler 61 ülkeye vizesiz seyahat hakkı tanıyor. Ancak Türkiye bu listede yer almıyor.
Vize kolaylığı Suudi Arabistan’ı da kapsıyor mu?
Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) ülkeleriyle vize muafiyeti görüşmeleri 2022’den bu yana devam ediyor. BAE vatandaşları hâlihazırda vizesiz seyahat hakkına sahipken, Suudi Arabistan vatandaşları da uzun süreli, çok girişli vizelerle seyahat edebiliyor. Şu anda AB, Suudi Arabistan’a da vize muafiyeti sağlama sürecini değerlendiriyor. 2023'te 428 binden fazla başvuru yapan Suudi vatandaşlarının yalnızca %6’sı ret aldı.
Türkiye neden muafiyet alamıyor?
Türkiye’den 2023 yılında Schengen ülkelerine yapılan 1 milyonu aşkın başvurunun %16’sı reddedildi. AB ile Türkiye arasında 2013’te başlayan Vize Serbestisi Diyaloğu kapsamında 72 kriter belirlendi. Türkiye bu kriterlerin 65’ini karşılamış olsa da, geri kalan altı başlıkta ilerleme kaydedilemiyor.
Peki hangi kriterlerde sorun yaşanıyor?
AB ile Türkiye arasında çözülmeyen altı temel başlık şunlar:
-
Terörle Mücadele Yasası: Türkiye’nin mevcut yasasının AB normlarına uymadığı görüşü hâkim. Ankara, bu düzenlemeyi değiştirmeden teknik uyum sağlamaya çalışıyor.
-
Europol ile işbirliği: Avrupa Polis Teşkilatı ile işbirliği anlaşması henüz imzalanmadı.
-
Yolsuzlukla mücadele: GRECO tavsiyeleri hâlâ tam olarak yerine getirilmiş değil.
-
Kişisel verilerin korunması: Türkiye'nin veri koruma yasası, AB standartlarıyla tam uyumlu değil.
-
Suçla mücadelede işbirliği: AB, Türkiye’nin tüm üye ülkelerle, özellikle Kıbrıs Cumhuriyeti ile işbirliği yapmasını şart koşuyor.
-
Geri Kabul Anlaşması: Türkiye bu anlaşmayı, vize muafiyetiyle eş zamanlı uygulama şartına bağlıyor.
Süreç tamamlanırsa muafiyet garantili mi?
Hayır. Tüm kriterlerin karşılanması sadece ilk aşama. Sonrasında AB Komisyonu’nun önerisiyle Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi’nin siyasi onayı gerekiyor. Türkiye örneğinde olduğu gibi, siyasi nedenlerle bu süreç uzayabiliyor veya engellenebiliyor.
Brüksel’den ne mesaj geliyor?
AB, Türkiye’nin vize muafiyetine verdiği önemin farkında. Ancak, kalan kriterler konusunda somut ve kararlı adımlar atılmadan herhangi bir teknik ya da siyasi ilerleme sağlanmayacağı net biçimde ifade ediliyor.
Türkiye mi yavaş, AB mi isteksiz?
Uzmanlara göre sorun her iki tarafta da. Türkiye bazı düzenlemeleri ulusal güvenlik gerekçesiyle ağırdan alırken, AB kanadında Türkiye’ye dair siyasi rezervler süreci baltalıyor. Bazı gözlemciler, Türkiye'nin teknik kriterleri tamamlamasının, asıl zorluğun siyasi oylama aşamasında yaşanacağını belirtiyor.
Körfez ülkeleriyle fark ne?
BAE, Suudi Arabistan gibi ülkeler, AB’nin beklentilerini daha teknik düzeyde karşılarken, Avrupa’yla daha az politik gerilim yaşıyor. Ayrıca bu ülkelerin sığınmacı akını yaratma potansiyelleri Türkiye’ye kıyasla oldukça düşük.
Sonuç olarak…
Türkiye, 72 kriterin sadece altısını tamamlayamadı ama bu altı başlık en hassas ve en politik olanlar. AB ile ilişkilerde yeni bir ivme kazanılsa da, Türkiye'nin vizesiz Avrupa hayalinin gerçekleşmesi için daha çok yol kat etmesi gerekiyor.
