Borsa İstanbul, açığa satışta yukarı adım kuralı'nı devreye aldı
Borsa İstanbul, BIST 100’de yüzde 2’lik değişim eşiğinin tetiklenmesi üzerine açığa satışlarda gün sonuna kadar “yukarı adım kuralı” uygulanacağını KAP’ta duyurdu. Kural, kısa satışların yalnızca son fiyattan daha yüksek seviyelerde yapılmasına izin vererek düşüş ivmesini sınırlamayı hedefliyor.
Yerel Gündem 
Borsa İstanbul, açığa satışta “yukarı adım kuralı”nı devreye aldı
YEREL GÜNDEM / İSTANBUL
Borsa İstanbul (BIST), BIST 100 endeksinde saat 10.01.59 itibarıyla görülen yüzde 2’lik değişimin ardından açığa satış işlemlerinde “yukarı adım kuralı”nın seans sonuna kadar uygulanacağını duyurdu. Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) yayımlanan bilgilendirmeye göre düzenleme, pay piyasasında açığa satışa konu edilebilen tüm işlem sıralarında geçerli olacak.
Kural seans sonuna kadar tüm kısa satışlarda geçerli
Borsa İstanbul’un BISTECH Pay Piyasası Alım Satım Sistemi duyurusunda, BIST 100’deki yüzde 2’lik değişim eşiğinin tetiklendiği belirtilerek açığa satışta yukarı adım kuralının günün geri kalanında yürürlükte olacağı ifade edildi. Bu kapsamda, açığa satış emri vermek isteyen yatırımcılar yalnızca “yukarı adım” koşulunu sağlayan fiyat düzeylerinden işlem gerçekleştirebilecek. Kuralın gün içi devreye alınması, fiyat oluşumlarında aşağı yönlü sertleşmelerin sınırlandırılmasını amaçlıyor.
“Yukarı adım” nedir, nasıl işler?
Sermaye piyasalarında “yukarı adım” (uptick) kuralı, bir hissenin açığa satış işleminin en son gerçekleşen işlem fiyatının üzerinde—veya son fiyat önceki işleme göre daha yüksekse aynı seviyeden—yapılabilmesini öngörür. Teknik olarak bu uygulama, kısa satışların düşüş eğilimini hızlandıracak şekilde ardışık olarak aşağı fiyatlardan gerçekleşmesini engeller. Düzenleme, özellikle dalgalanmanın yükseldiği anlarda “fiyat keşfi” sürecini daha dengeli kılmayı hedefler.
Piyasaya olası etkiler: Volatiliteye fren, likiditede seçici daralma
Analistlere göre yukarı adım kuralı, düşüşlerin hızını sınırlayarak endeks genelinde “satış sarmalı” riskini azaltabilir. Bununla birlikte, bazı hisselerde açığa satış likiditesinin geçici olarak daralması ve alış-satış makaslarının (spread) açılması mümkün. Kısa vadeli algoritmik stratejiler, özellikle hızlı fiyat güncellemelerine bağımlı olanlar, gün sonuna kadar kuralın kısıtları nedeniyle uyarlama ihtiyacı duyabilir. Öte yandan, uzun vadeli yatırımcılar açısından temelde şirket değerlemesine ilişkin görünüm değişmez; kural, gün içi mikro yapıya dönük bir tedbirdir.
Yatırımcılar için pratik sonuçlar
Günün kalanında açığa satış emri girecek yatırımcıların, emirlerini son gerçekleşen fiyata göre kontrol etmeleri ve yalnızca yukarı adım şartını sağlayan fiyatlardan işlem yapmaları gerekiyor. Emrin sistem tarafından reddedilmemesi için aracı kurum ekranlarında “açığa satış” işaretlemesinin doğru yapılması ve fiyat seviyesinin uygun seçilmesi önem taşıyor. Kurala aykırı emirler, piyasa altyapısı tarafından kabul edilmeyebiliyor. Ayrıca, gün içi marjin ve teminat gereksinimleri, volatiliteye bağlı olarak aracı kurumlarca dinamik biçimde güncellenebilir.
Düzenlemenin çerçevesi ve uluslararası örnekler
Yukarı adım benzeri kısıtlar, küresel borsalarda da dalgalanma dönemlerinde başvurulan araçlar arasında. Amaç; piyasa mikro yapısında sağlıksız fiyat hareketlerini frenlemek, “aşırı panik satışları”nın zincirleme etkisini bastırmak. BIST’te uygulama, endekste belirlenen eşiğin aşılmasıyla otomatik olarak devreye giriyor ve duyuruda belirtildiği üzere seans bitimine kadar yürürlükte kalıyor. Gün kapanışı sonrası kural kendiliğinden sona ererken, ilerleyen günlerde benzer eşiğin tetiklenmesi halinde süreç yeniden işletilebiliyor.
