Nepal Sokakta: Genç Öfke Sosyal Medya Yasağını Geri Aldırdı, Gözler Geçici Hükümette
Nepal’de sosyal medya yasağı gençlerin öfkesini tetikledi; protestolar Başbakan’ın istifası ve ordunun devriyesiyle sonuçlandı. Can kaybı artarken, geçici hükümet için eski başyargıç Sushila Karki’nin adı öne çıkıyor.
Yerel Gündem 
Nepal Sokakta: Genç Öfke Sosyal Medya Yasağını Geri Aldırdı, Gözler Geçici Hükümette
YEREL GÜNDEM / KATMANDU, NEPAL
Kıvılcım: 26 platforma yasak, sokakta patlayan tepki
Nepal’de genç işsizliği, yolsuzluk iddiaları ve eşitsizlik tartışmalarıyla biriken öfke, hükümetin 4 Eylül 2025’te Facebook, WhatsApp, Instagram ve WeChat’in de aralarında bulunduğu 26 platformu yasaklamasıyla sokağa taştı. Z kuşağının başını çektiği kalabalıklar 8 Eylül’de ülke genelinde protestolara başladı. Polisle yaşanan sert çatışmaların ardından aynı gün yasak geri çekildi; ancak öfke dinmedi.
Tırmanış: İstifa, sıkıyönetim adımları ve ordu devriyesi
9 Eylül’de gösteriler büyüyerek Katmandu’daki Parlamento yerleşkesi Singha Durbar’ın da aralarında olduğu bazı kamu binaları ve siyasetçilerin evlerine sıçradı. Başbakan K.P. Sharma Oli istifa etti, ordu kritik noktalarda devriye görevine başladı ve yer yer sokağa çıkma yasakları uygulandı. 10 Eylül’de Ordu Komutanı Orgeneral Ashok Raj Sigdel, videolu mesajla halka sükunet ve diyalog çağrısı yaptı.
Son tablo: Can kaybı artıyor, şehir kısmen normalleşiyor
Protestoların bilançosu ağır. Resmî ve yerel kaynaklardan derlenen ilk verilere göre en az 51 kişi yaşamını yitirdi, yaralı sayısı iki bine yaklaştı. Katmandu’da bazı barikatlar kaldırılırken, kısmi açılmalar başlasa da turizm ve şehir ekonomisi belirgin darbe aldı. Güvenlik güçleri parlamento ve stratejik bölgeleri koruma altında tutuyor; yer yer sokağa çıkma kısıtlamaları sürüyor.
Neden yasak? ‘Yerel uyum’ şartı ve dezenformasyon gerekçesi
Hükümet, platformların Nepal’de yerel kayıt/temsilci ve 24 saat içinde içerik kaldırma gibi uyum koşullarını karşılamadığını, sahte hesaplar ve çevrim içi dolandırıcılıkla mücadele amacıyla geçici yasak uygulandığını açıkladı. Ancak siyasilerin yakın çevresine atfedilen “lüks yaşam” paylaşımlarının sosyal medyada yayılması ve genç işsizliğiyle birleşen adaletsizlik algısı, yasağı sansür olarak gören kitleleri daha da öfkelendirdi.
Gençler ne istiyor? Lidersiz ama net talepler
Z kuşağı ağırlıklı, lidersiz ve ağ üzerinden örgütlenen gruplar;
-
Yolsuzlukla mücadele,
-
İfade özgürlüğü,
-
İşsizliğe karşı somut program,
-
Demokratik meşruiyeti güçlendirecek geçici hükümet talep ediyor.
Ordu ise şiddetin durması ve geçiş sürecinin kolaylaştırılması için “iş birliği” çağrısında bulunuyor.
Siyasette düğüm: Karki formülü ve cumhurbaşkanının rolü
Cumhurbaşkanı Ramchandra Paudel, geçiş hükümetini onaylama yetkisine sahip. Protestocular, yolsuzluk karşıtı kararlarıyla tanınan eski Yüksek Mahkeme Başkanı Sushila Karki’nin geçici başbakan olarak görevlendirilmesini öneriyor. 1979’dan bu yana hukuk alanında görev yapan Karki, 2016–2017 döneminde ülkenin ilk kadın başyargıcı olarak öne çıkmıştı. Başkentte “tarafsız ve hukuk devleti vurgulu” bir kabine formülü beklentisi güçlenirken, platformların Nepal’deki kayıt/uyum mekanizmasının nasıl işleyeceği hâlâ belirsiz.
Arka plan: Göç ekonomisi ve kırılgan denge
Yaklaşık 30 milyon nüfuslu Nepal’de tarım hâlâ güvencesiz ve kayıt dışı istihdamın önemli kısmını oluşturuyor. Genç işsizliği ve düşük ücretler, Körfez ülkeleri, Malezya ve Hindistan başta olmak üzere dış göçe ivme kazandırdı. Ülke ekonomisinin yaklaşık %26’sı, yurt dışındaki Nepalli işçilerin gönderdiği 11 milyar dolarlık dövize dayanıyor. İçeride kalan gençler ise sınırlı fırsatlar, görünür eşitsizlik ve kamu yönetimine güvensizlikle boğuşuyor.
İleriye bakış: Diyalog penceresi ve yol haritası
Sahada tansiyonun düşmesi için üç başlık öne çıkıyor:
-
Geçici hükümetin hızlı ve kapsayıcı biçimde kurulması,
-
Seçim takvimi ve şeffaf reform yol haritasının açıklanması,
-
Dijital ekosistem için ifade özgürlüğünü koruyan, yerel uyum şartlarını netleştiren bir çerçevenin hayata geçirilmesi.
Siyasi muhataplar diyaloga yaklaşırsa, sokaktaki öfkenin müzakere masasına taşınması ve kalıcı normalleşme ihtimali güçlenecek.
