Almanya turbo vatandaşlığı kaldırdı: Entegrasyonun ödülü mü, yanlış sinyal mi?
Almanya, entegrasyonda özel başarıya üç yılda vatandaşlık veren “turbo” uygulamayı kaldırdı. Beş yıl ve çifte vatandaşlık sürüyor. Kararın etkilerini ve tepkileri okuyun.
Yerel Gündem 
Almanya “turbo vatandaşlığı” kaldırdı: Entegrasyonun ödülü mü, yanlış sinyal mi?
YEREL GÜNDEM / BERLİN
Kararın arka planı: 15 ay süren uygulamaya Meclis freni
Almanya’da geçen yıl Haziran’da yürürlüğe giren ve kamuoyunda “turbo vatandaşlık” olarak anılan hızlandırılmış vatandaşlığa geçiş imkânı Federal Meclis’te (Bundestag) yapılan oylamayla iptal edildi. CDU/CSU ile SPD’nin oyları ve AfD’nin desteğiyle kabul edilen değişiklik, entegrasyonda “özel başarı gösterenler” için üç yılda vatandaşlığa başvuru yolunu kapattı. Düzenleme 15 ay yürürlükte kalabildi.
Uygulama ne getiriyordu, ne değişti?
Önceki SPD–Yeşiller–FDP koalisyonu döneminde vatandaşlığa başvuru için Almanya’da ikamet şartı sekiz yıldan beş yıla indirilmiş, entegrasyonda ileri düzey performans sergileyenler için süre üç yıla çekilmişti. “Turbo vatandaşlık” bu üç yıllık istisnayı ifade ediyordu. Bugünkü değişiklik yalnızca bu istisnayı kaldırıyor; beş yıla inen genel süre ve çifte vatandaşlığa izin veren diğer maddeler yürürlükte kalmayı sürdürüyor.
Hükümet cephesinin gerekçesi: “Pasaport entegrasyonun sonunda verilir”
İçişleri Bakanı Aleksander Dobrindt, Bundestag’daki konuşmasında yasa değişikliğini, “Alman pasaportu başarılı entegrasyonun bir ödülü olarak verilecek; yasadışı göçü teşvik etmek için değil” sözleriyle savundu. Dobrindt, vatandaşlığa kabulün uyum için önemli bir araç olduğunu ancak bunun entegrasyon sürecinin sonunda anlam taşıdığını vurguladı. CDU da seçim vaatleri arasında yer alan bu geri adımı, “vatandaşlığın başlangıç değil final” olduğu tezine dayandırıyor.
Muhalefet ve sivil toplumdan itiraz: “Ekonomi ve uyum için yanlış mesaj”
Yeşiller ve Sol Parti kararı “geri adım” olarak niteledi. Yeşiller Milletvekili Filiz Polat, düzenlemenin hem entegrasyona hem de ekonomiye zarar vereceğini söyledi. Yeşiller Eş Başkanı Felix Banaszak, “Almanya’nın, üç yıldır ya da üç nesildir burada yaşayan herkesin gücüne ihtiyaç duyduğu bir dönemde bu yanlış bir sinyal” değerlendirmesini yaptı. Sol Parti’nin iç politika sözcüsü Clara Bünger ise başvurusunu yapmış ve yanıt bekleyenler için bir geçiş maddesi öngörülmemesini eleştirerek, uzun süren başvuru süreçleri nedeniyle mağduriyet doğabileceğine dikkat çekti. Kiliseye bağlı yardım kuruluşu Diakonie de iptali “kaçırılmış bir fırsat” diye niteledi.
Etki sınırlıydı ama sembolik önemi büyüktü
Resmî toplamlar paylaşılmasa da “turbo vatandaşlık” başvurularının, 2024’te 292 bine yaklaşan genel vatandaşlık başvuruları içinde yüzde 1’in altında kaldığı tahmin ediliyor. Buna rağmen karar, özellikle yüksek nitelikli iş gücünü çekme hedefleri açısından sembolik önem taşıyor. İstihdam Piyasası ve Meslek Araştırmaları Enstitüsü’nden göç araştırmacısı Herbert Brücker, hızlandırılmış yolun kaldırılmasının Almanya’nın cazibesini azaltabileceği uyarısında bulundu.
Yürürlükte kalanlar ve olası sonuçlar: “Beş yıl” ve “çifte vatandaşlık”
Mevcut tabloya göre, standart ikamet süresi beş yıl olarak devam edecek; çifte vatandaşlık imkânı da korunuyor. Hızlandırılmış üç yıl kanalının kapanması ise özellikle dil, eğitim ve istihdamda hızlı ilerleme kaydeden, toplumsal yaşama erken entegre olan göçmenler için süreçleri uzatacak. Başvurusunu üç yıl şartıyla yapmış ancak sonuç bekleyenlerin durumuna ilişkin teknik ayrıntılar, uygulama yönetmelikleri ve idarenin geçiş süreçleriyle netleşecek.
Sırada ne var?
Vatandaşlık yasasında yeni bir değişiklik gündemde değil; tartışma daha çok uygulama kapasitesi, dosya yükünün yönetimi ve başvuruların hızlandırılması etrafında şekillenecek. Hükümet kanadı, “entegrasyonun kalitesi” vurgusunu öne çıkarırken; muhalefet ve sivil toplum “çekicilik, öngörülebilirlik ve adil geçiş” başlıklarında baskıyı artırıyor.
