F-35 Diplomasisi: İsrail’den Suudi Arabistan’a Şartlı Onay, Türkiye’ye Ret
İsrail, ABD’ye Suudi Arabistan’a F-35 satışının ancak Riyad’ın İsrail’le ilişkileri tam normalleştirmesi şartına bağlanması gerektiğini iletti; aynı zamanda Türkiye'ye F-35 tedarikine karşı olduklarını resmîleştirdi.
Yerel Gündem 
YEREL GÜNDEM / WASHINGTON, ABD — 15 KASIM 2025
İsrail, ABD’nin Suudi Arabistan’a F-35 savaş uçakları satışına ancak Riyad’ın İsrail’le ilişkileri tamamen normalleştirmesi şartıyla karşı çıkmayacağını resmî olarak Washington’a bildirdi. Tel Aviv, aynı diplomatik süreçte Türkiye’ye F-35 tedarikine ise kesinlikle karşı olduğunu bir kez daha hatırlattı.
Bu kritik gelişme, ABD Başkanı Donald Trump ile Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman (MBS) arasında yapılması beklenen Beyaz Saray görüşmesi öncesinde geldi. Bu zirvede F-35 satışının yanı sıra, ikili güvenlik anlaşması ve olası İsrail–Suudi normalleşmesinin gündemin merkezinde yer alması bekleniyor.
İsrail’in Şartı: Tam Normalleşme
Axios’a konuşan iki üst düzey İsrailli yetkili, Tel Aviv’in Suudi Arabistan’a F-35 verilmesine prensipte karşı olmadığını, ancak bu satışın Abraham Anlaşmaları çerçevesinde bölgesel güvenlik iş birliğinin bir parçası olması gerektiğini söyledi.
Yetkililer, ABD yönetimine şu net mesajı iletti:
“F-35 tedariki, Suudi Arabistan’ın İsrail’le ilişkileri normalleştirmesine bağlı olmalı. Bu şart olmadan verilmesi hata olur.”
ABD Başkanı Trump da bu süreci desteklediğini ve Suudi Arabistan’ın kısa süre içinde Abraham Anlaşmalarına katılmasını umduğunu belirterek F-35 satışıyla ilgili bir silah anlaşmasının gündemde olduğunu doğruladı.
Türkiye'ye Ret: Bölgesel Denge Kaygısı
İsrailli yetkililer, Suudi Arabistan’a şartlı onay verirken, Türkiye’ye F-35 tedarikine karşı olma tutumlarını sürdürdüklerini belirterek iki ülkenin durumlarının farklı olduğunu kaydetti.
İsrail’in bu tutumu, ülkenin yıllardır ABD tarafından korunan "Nitelikli Askeri Üstünlüğü" (QME) ilkesini koruma çabasından kaynaklanıyor. F-35’e sahip tek Ortadoğu ülkesi olan İsrail, Suudi Arabistan’ın bu uçaklara sahip olmasının bölgesel askeri dengeyi etkileyeceğinden endişe ediyor.
Filistin Devleti Pürüzü
İsrail, Suudi Arabistan’ın BAE’den coğrafi olarak çok daha yakın olması nedeniyle güvenlik kaygılarını daha yüksek tutuyor ve F-35’lerin Suudi Arabistan’ın batısındaki üslerde konuşlandırılmaması gibi ek güvenlik şartları talep edecek.
Ancak anlaşmanın önündeki en büyük diplomatik engel ise Filistin meselesi. Axios’un haberine göre, Riyad F-35 ve güvenlik anlaşması karşılığında İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun, Filistin devleti için “inandırıcı, geri döndürülemez ve takvime bağlı bir yol haritası” sunmasını istiyor. Netanyahu ise şu ana kadar bu talebe yanaşmadı.
İsrailli yetkililer, Trump’ın MBS’ye baskı yaparak bu buluşmanın normalleşmeye giden net bir yol haritası oluşturmasını umduklarını belirtti.
