Namık Kemal’in Londra sürgünü ve Osmanlı’daki muhalefet mirası
Namık Kemal'in Londra'da geçirdiği yıllar, çıkardığı Hürriyet gazetesi ve Batı gözlemleri, Osmanlı'daki ilk organize muhalefetin fikri temelini oluşturdu.
Yerel Gündem 
YEREL GÜNDEM / LONDRA, İNGİLTERE — 02 ARALIK 2025
Osmanlı’nın modernleşme sancıları arasında, "Vatan Şairi" Namık Kemal’in 1868-1870 yılları arasında Londra’da geçirdiği sürgün dönemi, imparatorluktaki muhalif düşüncenin ve anayasal düzen arayışının en kritik dönemeçlerinden biri oldu.
Tanzimat Fermanı ile başlayan reformların yetersiz kaldığı bir dönemde, "Yeni Osmanlılar" cemiyetinin önde gelen isimleri çareyi Batı’ya açılmakta buldu. Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ali Suavi gibi isimlerin Londra macerası, sadece bir kaçış değil, aynı zamanda entelektüel bir uyanışın hikayesiydi.
Londra’da filizlenen "Hürriyet"
Haziran 1868’de Londra’da yayımlanmaya başlayan Hürriyet gazetesi, Osmanlı sınırlarına gizlice sokularak geniş bir okuyucu kitlesine ulaştı. Gazete, imparatorluğun sorunlarını sansürsüzce tartışan ilk yayın organlarından biri oldu. Namık Kemal, gazetedeki başyazılarıyla sadece eleştiri yapmakla kalmadı, aynı zamanda anayasal monarşi ve parlamenter sistem gibi kavramları Osmanlı aydınıyla tanıştırdı.
Batı demokrasisinin etkisi
Namık Kemal, Londra’da bulunduğu süre boyunca İngiliz parlamentosunu ve adalet sistemini yakından gözlemledi. Parlamentodaki düzen, vekillerin halkın taleplerini dile getirmesi ve hukukun üstünlüğü, Kemal’in "Usul-i Meşveret" (Danışma Yöntemi) üzerine yazdığı makalelere ilham kaynağı oldu. Ozan Özavcı’ya göre, Kemal’in bu gözlemleri, Osmanlı’da meşrutiyet fikrinin olgunlaşmasında kilit rol oynadı.
Bir entelektüel köprü
Sabancı Üniversitesi’nden Dr. Banu Turnaoğlu, Hürriyet gazetesini "İstanbul ve Avrupa arasındaki siyasal düşüncenin dolaşıma sokulduğu bir entelektüel köprü" olarak tanımlıyor. Namık Kemal’in Londra yılları, sadece Osmanlı değil, Arap dünyasındaki düşünce hareketlerine de ilham verdi ve ona "hür olanların prensi" lakabını kazandırdı.
Mısır kriziyle sona eren Londra yılları, Kemal’in İstanbul’a dönüşü ve ardından gelen sürgünlerle devam etse de, bıraktığı miras 1876 Anayasası’na ve II. Meşrutiyet kuşağına giden yolu aydınlattı.
Kaynak: Merve Kara-Kaşka / Unvan,BBC News Türkçe
