Suriye’ye kesin dönüş: Mülteci değiliz ama sıfırdan başladık
Türkiye'den Suriye'ye dönen 550 bin kişi, altyapı sorunları ve ekonomik zorluklarla mücadele ederken, "mülteci" etiketinden kurtulmanın huzurunu yaşıyor.
Yerel Gündem 
YEREL GÜNDEM / ANKARA, TÜRKİYE — 08 ARALIK 2025
Türkiye’den ülkelerine kesin dönüş yapan yüz binlerce Suriyeli, yıllar sonra kavuştukları vatanlarında aidiyet duygusunu yeniden kazanmanın sevincini yaşarken, harabeye dönmüş şehirlerde hayatı sıfırdan kurmanın ağır yüküyle mücadele ediyor.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın paylaştığı verilere göre, Türkiye’den Suriye’ye dönenlerin sayısı 550 bini aştı. Uluslararası Göç Örgütü (IOM) verileri ise Aralık 2024’ten bu yana yurt dışından ülkeye toplam 782 bin kişinin giriş yaptığını doğruluyor. Ancak geri dönenleri, savaşın izlerini taşıyan bir altyapı ve ekonomik belirsizlik karşılıyor.
Türkçe Konuşan Çocukların Entegrasyon Sorunu
Yedi yıl Türkiye’de yaşadıktan sonra İdlib’e dönen Muhanned, ülkesindeki değişimi şaşkınlıkla karşılayanlardan biri. Ailesiyle birlikte açtığı pastanede hayata tutunmaya çalışan Muhanned, Türkiye’de doğup büyüyen çocuklarının dil bariyerine takıldığını belirtiyor.
“Yıllarımızı bizim olmayan bir dili öğrenmekle geçirdik. Şimdi çocuklarım akıcı şekilde Türkçe konuşuyor ama bu kendi ülkelerinde hiçbir işe yaramıyor” diyen Muhanned, çocuklarının Arapça okuyup yazamadığını ve eğitimde büyük zorluk çektiklerini ifade etti.
Altyapı Krizi ve Hayat Pahalılığı
Savaşın yıktığı şehirlerde barınma krizi de derinleşmiş durumda. Muhanned, sadece beton duvarlardan oluşan, boyasız ve kaplamasız bir ev için 120 dolar kira ödediğini, bu rakamın yerel gelire göre oldukça yüksek olduğunu vurguluyor. Bölgedeki yaşanabilir evlerin kiraları ise 300 ile 500 dolar arasında değişiyor.
IOM Suriye verilerine göre, ülkedeki 122 kamu hastanesinin yüzde 70’inden fazlasına düzenli elektrik verilemiyor. Muhanned, kızı hastalandığında devlet hastanesindeki yetersizlik nedeniyle özel bir hastaneye gitmek zorunda kaldığını ve gecelik 50 dolarlık ücreti ödeyemediği için tedaviyi yarım bıraktığını anlattı.
"Artık Yabancı Hissetmiyorum"
Tüm bu zorluklara rağmen, geri dönüşün manevi boyutu birçok aile için ağır basıyor. 11 yıl Türkiye’de yaşadıktan sonra Şam’a dönen el işi öğretmeni Maysa, 12 kişiyle aynı evde yaşamasına ve günde sadece 6 saat elektrik alabilmelerine rağmen kararından pişman değil.
Maysa, hislerini şu sözlerle dile getirdi: “Kendi ülkemde yaşıyorum ve fikirlerimi özgürce ifade edebiliyorum. Bu toplumun bir parçasıyım ve artık eskisi gibi korkmuyorum. Artık yaşadığım yerde kendimi yabancı hissetmiyorum. Mülteci değilim ve bu çok güzel bir duygu.”
Ancak genç kuşak için durum daha karmaşık. 9 yaşında Türkiye’ye gidip 18 yaşında Halep’e dönen Farah, tüm anılarının Türkiye’ye ait olduğunu belirterek, “Suriye’nin eski halini hatırlamıyorum bile. Burası benim için çok zor” ifadelerini kullandı.
Uzman Görüşü: Dönüşler Kalıcı mı?
HCG Danışmanlık araştırmacısı Serkan Denli, geri dönüşlerin hızlanması için sadece güvenliğin değil, ekonomik destek mekanizmalarının da şart olduğunu vurguluyor. Denli’ye göre, yıkık okullar ve yetersiz öğretmen sayısı özellikle çocuklu ailelerin kararını zorlaştırıyor.
Medenia kurucusu Kürşad Şahin ise Suriye’de bürokratik yapının yeniden inşa edilmeye çalışıldığını ancak dış yatırım olmadan ekonomik kalkınmanın mümkün olmadığını belirtti. IOM, acil finansman sağlanmazsa su, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlerin daha da kötüleşeceği uyarısında bulunuyor.
