Trump’tan sert çıkış: “NATO, hava sahasını ihlal eden Rus uçaklarını düşürmeli”

YEREL GÜNDEM / NEW YORK, ABD

BM haftasında Zelenskiy’le görüşme, sert mesajla bitti

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu marjında Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile New York’ta bir araya gelen ABD Başkanı Donald J. Trump, görüşme sonrası NATO ülkelerine dikkat çekici bir çağrı yaptı. “NATO hava sahasını ihlal eden Rus uçaklarının düşürülmesini destekliyor musunuz?” sorusuna Trump’ın yanıtı net oldu: “Evet, öyle düşünüyorum.” Trump’ın sözleri, ittifakın Rusya-Ukrayna savaşına nasıl ve ne ölçüde angaje olacağı tartışmalarını yeniden alevlendirdi.

Gündem: güvenlik garantileri ve yeni yaptırımlar

İki liderin toplantısında Kiev’e dönük güvenlik garantileri, mühimmat ve hava savunma kapasitesinin artırılması ile Moskova’ya yeni yaptırım paketleri ele alındı. Zelenskiy’nin özellikle hava sahasının korunması, uzun menzilli savunma sistemleri ve mühimmat tedariki başlıklarında Washington’dan “hızlandırılmış takvim” istediği öğrenildi. Trump’ın açıklaması, NATO’nun caydırıcılığını yükseltme ve ihlal halinde “maliyet oluşturma” yaklaşımına işaret eden sert bir ton taşıdı.

“Bir ay sonra söylerim”: Putin sorusuna muğlak yanıt

Basının “Putin’e güveniyor musunuz?” sorusuna Trump’ın “Yaklaşık bir ay sonra size bildiririm” ifadesi, Kremlin’le olası temaslar ve masa arkasındaki kanallar hakkında soru işaretlerini çoğalttı. Bu muğlak yanıt, sert askeri söylem ile diplomatik kapıları kapatmayan bir çizginin birlikte yürütüldüğü yorumlarına neden oldu.

NATO hukuku ve angajman kuralları: Ne olur, nasıl olur?

Trump’ın çağrısı, NATO ülkelerinin ulusal hava sahası ihlallerinde sahip olduğu meşru müdafaa hakkını hatırlatıyor. Ancak pratikte bir uçağın “düşürülmesi” için angajman kuralları, kimlik tespiti, uyarı, refakat ve diplomatik kanalların tüketilmesi gibi bir dizi prosedür bulunuyor. Uzmanlar, deniz ve hava sahası sınırlarında yaşanan “tehlikeli yaklaşmaların” artması halinde bir misillemenin hızla tırmanma riski taşıdığına dikkat çekiyor. Bu nedenle, “ihlal tespiti–uyarı–eşlik–zorlayıcı önleme–vur” zincirinin her halkasında hukuk ve ittifak koordinasyonu kritik.

Polonya’dan ‘sıfır tolerans’ sinyali

Trump’ın sözlerinden günler önce, Polonya Başbakanı Donald Tusk da benzer bir pozisyon almış, Rus uçakları veya füzeleri Polonya hava sahasını ihlal ederse “tartışmasız düşürüleceğini” açıklamıştı. Baltık hattında hava devriyeleri sıklaşırken, NATO’nun doğu kanadında entegre hava ve füze savunması (IAMD) alarm seviyesini koruyor. Varşova’nın sert tutumu, ittifak içinde “caydırıcılık için netlik” isteyen başkentlerin sesini güçlendiriyor.

Siyasî yankılar: Tırmanma mı, caydırıcılık mı?

Trump’ın çıkışı Washington’da iki farklı okuma yarattı. Bir kesim, “açık kırmızı çizgi”nin Rus ihlallerini caydıracağını savunurken; diğer kesim, yanlış alarm veya kaza riskinin “kontrolden çıkma” ihtimalini artırabileceği uyarısı yapıyor. Avrupa başkentlerinde ise mesajın ortak komuta-kontrol ve ortak istihbarat paylaşımı ile desteklenmesi gerektiği vurgulanıyor. Aksi takdirde ulusal düzeyde verilecek ani kararların, NATO’nun kolektif stratejisiyle uyumsuzluk riski doğurabileceği dile getiriliyor.

Önümüzdeki haftalar: Dosya masada, denge arayışı sürüyor

BM haftası sonrası, Washington ve Avrupa’da hava savunma mimarisi, angajman kuralları ve eskalasyon yönetimi yeniden masada olacak. Kiev cephesi, sahada sonuç üretecek hava-yer entegrasyonu ve lojistik süreklilik beklerken; ittifakın karar vericileri, caydırıcılık ile tırmanmayı önleme arasında ince bir denge kurmak zorunda. Trump’ın sözleri bu denkleme yeni bir ağırlık koydu; şimdi gözler NATO Konseyi’nden gelecek teknik rehberlikte.

---

www.yerelgundem.com