Don Afeti Tarımı Vurdu, Fiyatlar Yüzde 100 Artabilir
Türkiye’de 34 ilde yaşanan don felaketi meyve üretimini vurdu. Yaz meyvelerinde yüzde 50 ila 100 arasında fiyat artışı beklenirken, ihracatta büyük kayıplar öngörülüyor. Üretici zor durumda, çiftçi sayısı hızla azalıyor.
Yerel Gündem 
Türkiye’de Yaz Meyveleri El Yakacak
Don Afeti Tarımı Vurdu, Fiyatlar Yüzde 100 Artabilir
YEREL GÜNDEM / ANKARA
Türkiye, 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü’ne yaklaşırken son yılların en büyük tarımsal felaketlerinden biriyle karşı karşıya. Şubat, Mart ve Nisan aylarında yaşanan şiddetli don olayları 34 ilde üretimi yapılan yaklaşık 15 tarımsal ürüne ciddi zarar verdi. Üreticiler, yaz aylarında meyve fiyatlarının yüzde 50 ila yüzde 100 arasında artabileceğini, bazı ürünlerin ise tezgahlarda neredeyse hiç bulunamayacağını belirtiyor.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Nisan ayında yaptığı açıklamada, bazı bölgelerde son 30 yılın en düşük sıcaklıklarının kaydedildiğini ve Türkiye’nin 2014’ten bu yana en büyük zirai don felaketini yaşadığını söylemişti. Antalya, Çukurova, Ege ve Karadeniz gibi tarımsal üretim merkezlerinde meyve ağaçlarının çiçeklenme döneminde don vurmasıyla büyük kayıplar yaşandı.
"Bu yaz ucuz meyve yemek hayal"
Antalya Toptancı Hali Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akça, örtü altı seralarda ve yayla bölgelerinde neredeyse meyve kalmadığını ifade etti. “Bu yıl meyve yok gibi bir şey. Üretici zor durumda kaldı. Türkiye’nin ucuz meyve yeme şansı kalmadı” diyen Akça, elma, armut, kiraz, kayısı ve erik gibi ürünlerde yüzde 100’e varan kayıplar yaşandığını, ortalama fiyat artışının ise en az yüzde 50 olacağını söyledi.
Domates fiyatlarının da hızla arttığını belirten Akça, Antalya’da hal fiyatının 15-30 TL arasında değiştiğini, İstanbul’da ise bu fiyatın en az 50 TL’ye ulaşacağını dile getirdi.
İhracatta da büyük darbe bekleniyor
Türkiye, fındık, kiraz, kayısı ve incir gibi ürünlerde dünyanın en büyük üreticisi ve ihracatçısı konumunda. Ancak yaşanan don felaketi bu ürünlerin dış satımını da tehdit ediyor. Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Ferhat Gürüz, sert çekirdekli meyvelerin büyük zarar gördüğünü belirterek, “Bu meyveler tezgaha dahi ulaşmadı. İhracat düşecek, fiyatlar yükselecek” dedi.
Sadece ihracatın değil iç piyasanın da zar zor karşılanabileceğini belirten Gürüz, narenciye üretiminde de hasarın ciddi olduğunu ancak tabloyu net olarak Haziran ayında görebileceklerini söyledi.
Fındıkta da kriz büyüyor
Türkiye'nin lider olduğu fındık üretimi de don nedeniyle darbe aldı. Sakarya’da kabuklu fındığın kilogram fiyatı, don öncesi 120 TL iken 185 TL’ye yükseldi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, özellikle Ordu, Trabzon ve Giresun’daki yüksek rakımlı bahçelerde zararın yüzde 100’e yaklaştığını söyledi.
Çiftçi azalıyor, üretim çöküyor
Bayraktar, üretim maliyetleri ve doğa olaylarının etkisiyle çiftçi sayısının hızla düştüğünü ifade etti. 2021’de 1 milyon olan SGK’ya kayıtlı çiftçi sayısının 2024’te 411 bine gerilediğini, genç çiftçi oranının ise sadece yüzde 5 seviyesinde olduğunu vurgulayan Bayraktar, kırsalda kalmanın teşvik edilmesi gerektiğini savundu.
Tarım politikaları iklim krizine uyum sağlayamıyor
Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Hasan Murat Kapıkıran’a göre, felaketin büyüklüğü sadece iklim koşullarıyla açıklanamaz. “Don her yerde olabilir ama bu kadar geniş alanda zarar oluşması tarım politikalarındaki eksikliklerin sonucudur” diyen Kapıkıran, Türkiye’de iklim krizine uygun ürün deseni ve destek politikalarının yetersiz olduğunu belirtti.
Kapıkıran, Türkiye’nin farklı iklimlerin bir arada yaşandığı bir ülke olduğunu hatırlatarak, don, kuraklık ve ani hava değişimlerinin tarımı tehdit ettiğini, bu nedenle sürdürülebilir bir tarım planlamasına acil ihtiyaç olduğunu vurguladı.
